Cá là một trong những thực phẩm quen thuộc, giàu dinh dưỡng và xuất hiện thường xuyên trong bữa ăn của người Việt. Từ cá nước ngọt như cá chép, cá trê đến cá biển như cá thu, cá ngừ, đây đều là những món ăn được yêu thích nhờ hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng một số bộ phận của cá, dù thường được chế biến và sử dụng, lại tiềm ẩn nguy cơ độc hại nghiêm trọng đối với sức khỏe. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về hai bộ phận cực độc của cá mà nhiều người vô tình ăn thường xuyên mà không hề hay biết.
Mật cá: "Quả bom độc" ẩn thân trong cá
Mật cá là bộ phận thường được nhắc đến trong các món ăn dân dã, đặc biệt ở một số vùng miền, nơi người ta tin rằng mật cá có thể mang lại lợi ích sức khỏe hoặc tăng hương vị cho món ăn. Tuy nhiên, đây là một quan niệm sai lầm và đầy rủi ro. Mật cá, đặc biệt ở một số loài như cá chép, cá trắm hay cá mè, chứa các chất độc nguy hiểm, trong đó nổi bật là hợp chất tetrodotoxin và các độc tố khác tích tụ từ môi trường sống của cá.
Khi ăn mật cá, đặc biệt là mật cá sống hoặc chưa được chế biến kỹ, cơ thể có thể đối mặt với nguy cơ ngộ độc cấp tính. Các triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện nhanh chóng, từ buồn nôn, chóng mặt, tê bì chân tay đến những biểu hiện nghiêm trọng hơn như suy hô hấp hoặc tổn thương gan, thận. Đáng lo ngại hơn, nhiều người không nhận ra mối nguy này và vẫn giữ thói quen sử dụng mật cá trong các món ăn hoặc thậm chí dùng làm bài thuốc dân gian. Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng, dù chỉ tiêu thụ một lượng nhỏ, mật cá cũng có thể gây ra hậu quả khôn lường, đặc biệt với những người có cơ địa nhạy cảm.
Để đảm bảo an toàn, người nội trợ cần loại bỏ hoàn toàn mật cá trong quá trình sơ chế. Việc làm sạch kỹ lưỡng và nấu chín cá ở nhiệt độ cao cũng giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm độc. Tuy nhiên, cách tốt nhất vẫn là tránh sử dụng mật cá dưới bất kỳ hình thức nào, dù là nấu chín hay dùng làm gia vị.
Nội tạng cá: Nguy cơ tích tụ độc tố cao
Bên cạnh mật cá, nội tạng cá – bao gồm gan, ruột và các cơ quan khác – cũng là một bộ phận tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Nội tạng cá thường được chế biến thành các món ăn hấp dẫn như lòng cá xào dưa, gan cá áp chảo hay thậm chí dùng để nấu canh. Tuy nhiên, ít ai biết rằng nội tạng cá, đặc biệt ở những loài sống trong môi trường ô nhiễm, có thể tích tụ một lượng lớn kim loại nặng như thủy ngân, chì, cadmium và các chất độc hại khác từ nước.
Những chất độc này không chỉ gây hại tức thì mà còn có thể tích lũy trong cơ thể theo thời gian, dẫn đến các vấn đề sức khỏe mãn tính như tổn thương thần kinh, suy giảm chức năng gan, thận và tăng nguy cơ ung thư. Đặc biệt, cá biển sống ở các vùng nước bị ô nhiễm hoặc cá nuôi trong điều kiện không đảm bảo vệ sinh thường có nội tạng chứa hàm lượng độc tố cao hơn. Dù nội tạng cá có thể mang lại hương vị độc đáo, việc tiêu thụ thường xuyên mà không qua xử lý kỹ lưỡng sẽ khiến bạn đối mặt với nhiều rủi ro sức khỏe.
Để bảo vệ bản thân và gia đình, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo nên hạn chế tiêu thụ nội tạng cá, đặc biệt là từ những nguồn cá không rõ xuất xứ. Nếu vẫn muốn sử dụng, cần đảm bảo cá được nuôi hoặc đánh bắt từ vùng nước sạch, đồng thời sơ chế cẩn thận, loại bỏ hoàn toàn các bộ phận nghi ngờ và nấu chín kỹ trước khi ăn.
Làm Sao Để Ăn Cá An Toàn?
Để thưởng thức cá một cách an toàn mà vẫn giữ được giá trị dinh dưỡng, người nội trợ cần lưu ý một số nguyên tắc cơ bản. Đầu tiên, hãy chọn mua cá từ các nguồn uy tín, có chứng nhận an toàn thực phẩm. Cá tươi, mắt trong, mang đỏ thường là dấu hiệu của cá khỏe mạnh và ít nguy cơ tích tụ độc tố. Thứ hai, trong quá trình sơ chế, cần loại bỏ hoàn toàn mật cá và nội tạng, đồng thời rửa sạch cá dưới vòi nước để loại bỏ các chất bẩn hoặc độc tố bám trên bề mặt.
Ngoài ra, việc nấu chín cá ở nhiệt độ cao là yếu tố quan trọng giúp tiêu diệt vi khuẩn và giảm thiểu độc tố. Các món hấp, luộc hoặc nướng được khuyến khích hơn so với ăn cá sống hoặc tái, vốn tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn. Cuối cùng, hãy lắng nghe cơ thể và ngừng tiêu thụ ngay nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào sau khi ăn cá.
