Tại đất nước Nga lạnh giá, có một nhóm người làm một nghề đặc biệt: chỉ làm việc trong vòng 2 tháng mỗi năm, nhưng thu nhập có thể lên đến hàng chục tỷ đồng. Một số người gọi họ là "người đào xác", trong khi những người khác lại ví họ với những thợ đào "răng", giống như những người khai thác vàng. Tuy nhiên, thứ họ tìm kiếm không phải là vàng hay châu báu, mà là ngà voi ma mút, cùng với sừng và lông của các loài thú quý hiếm thời cổ đại.
Tình trạng nóng lên toàn cầu đã không còn là điều xa lạ. Mỗi mùa hè, lớp băng vĩnh cửu ở Siberia bắt đầu tan chảy, mở ra cơ hội cho những người làm nghề đào ngà voi ma mút. Họ chuẩn bị lên đường "săn lùng kho báu" với hy vọng tìm thấy những báu vật giá trị.
Chỉ trong vỏn vẹn 2 tháng, những người này làm việc không ngừng nghỉ, bất kể ngày đêm, để tìm kiếm cơ hội thay đổi cuộc sống cho chính họ và gia đình.
Một chiếc ngà voi ma mút hoàn chỉnh, nặng khoảng 65kg, có thể được bán với giá lên đến 40 nghìn USD (gần 1 tỷ đồng). Nếu may mắn, trong một tuần, họ có thể tìm được 2-3 chiếc ngà, với tổng thu nhập lên đến 100 nghìn USD (gần 2,5 tỷ đồng).
Thu nhập "trên trời" nhưng đầy rẫy rủi ro
Mặc dù nghề đào ngà voi ma mút mang lại thu nhập khổng lồ, nhưng không phải ai cũng sẵn sàng theo đuổi công việc này. Có nhiều lý do khiến nghề này không thu hút được đông đảo người tham gia, dù tiềm năng lợi nhuận rất lớn.
Đầu tiên, công việc này đòi hỏi sức khỏe và khả năng chịu đựng cực kỳ cao. Những người làm nghề phải đối mặt với điều kiện khắc nghiệt của vùng Siberia, nơi thời tiết lạnh giá, băng tuyết dày đặc và môi trường làm việc vô cùng khắc nghiệt. Ngoài ra, việc di chuyển đến các khu vực đào ngà cũng rất gian nan và nguy hiểm, vì địa hình hẻo lánh và thiếu thốn cơ sở vật chất.
Thứ hai, công việc này mang tính rủi ro cao. Dù có thể tìm được những báu vật giá trị, nhưng không phải lúc nào cũng có ngà voi ma mút để đào. Thời gian làm việc chỉ vỏn vẹn 2 tháng mỗi năm, và không phải ai cũng may mắn tìm thấy được ngà. Vì vậy, không ít người phải đối mặt với thất bại và mất mát.
Cuối cùng, nghề này còn tiềm ẩn nguy cơ pháp lý. Việc đào bới và khai thác các di vật cổ đại, dù không phải là vàng hay bạc, nhưng vẫn có thể gây ra tranh cãi về quyền sở hữu và các quy định bảo vệ di sản tự nhiên. Chính vì vậy, nhiều người e ngại những hệ lụy pháp lý có thể xảy đến trong quá trình làm việc.
Vì những yếu tố này, dù thu nhập hấp dẫn, nghề đào ngà voi ma mút vẫn chỉ thu hút một số ít người can đảm và kiên trì theo đuổi.
Nghề hợp pháp hay trái phép?
Trên thế giới, ngoại trừ một số khu vực hạn chế, phần lớn các giao dịch ngà voi ma mút đều hợp pháp. Điều này bởi vì việc mua bán ngà voi ma mút không liên quan đến việc giết hại voi ma mút – loài động vật đã tuyệt chủng từ hàng ngàn năm trước – và không ảnh hưởng đến nguy cơ tuyệt chủng của voi hiện đại.
Mặt khác, việc buôn bán ngà voi ma mút còn có thể được xem là một cách gián tiếp bảo vệ loài voi hiện nay. Kể từ khi việc buôn bán ngà voi bị cấm, nhu cầu ngà voi trên thị trường quốc tế không ngừng tăng, và sự có mặt của ngà voi ma mút có thể giúp giảm bớt, thậm chí ngừng hẳn việc săn bắt voi trái phép.
Tuy nhiên, thực tế không phải lúc nào việc giao dịch ngà voi ma mút cũng tuân thủ pháp luật. Một số kẻ xấu lợi dụng thị trường ngà voi ma mút hợp pháp để trộn lẫn ngà voi hiện đại vào, tạo ra các giao dịch bất hợp pháp. Ngà voi ma mút có hình dáng cong đặc trưng, và sau hàng nghìn năm bị băng vĩnh cửu bao phủ, chúng trở nên giòn và có màu sắc ngả vàng. Những người có kinh nghiệm dễ dàng phân biệt được sự khác biệt này, nhưng người mới hoặc thiếu chuyên môn thì rất dễ bị lừa.
Các nhà khoa học cũng bày tỏ lo ngại về tác động tiêu cực của việc khai thác ngà voi ma mút quá mức. Các phương pháp đào bới như dùng súng nước xới tung đất hay đào hố lớn không chỉ gây phá hoại môi trường tự nhiên mà còn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ sinh thái địa phương. Mặc dù nhiều nơi đã ban hành các quy định cấm việc khai thác ngà voi trái phép, nhưng mức phạt cho các vi phạm này vẫn còn rất nhẹ. Chẳng hạn, người vi phạm lần đầu chỉ bị phạt 45 USD, và phải vi phạm ba lần mới bị truy tố.
Hơn nữa, việc đào ngà voi ma mút cũng gây tổn hại không nhỏ cho công tác nghiên cứu khoa học. Những khám phá về các loài động vật cổ đại này rất quý giá đối với giới khoa học, nhưng việc khai thác bừa bãi làm mất đi nhiều cơ hội nghiên cứu và bảo tồn những di tích quý hiếm này.
Siberia – Mảnh đất theo đuổi giấc mơ “một đêm phát tài”
Siberia, vùng đất rộng lớn nằm ở Đông Bắc nước Nga, không chỉ là khu vực hành chính lớn nhất của quốc gia này mà còn là một trong những nơi có cảnh quan và tài nguyên phong phú bậc nhất thế giới. Với phần lớn lãnh thổ nằm trong vành đai băng vĩnh cửu, Siberia chứng kiến mùa đông dài lê thê và nhiệt độ chênh lệch giữa mùa hè và mùa đông có thể lên tới 75 độ C.
Tài nguyên thiên nhiên của Siberia vô cùng đa dạng, từ dầu mỏ, khí tự nhiên đến than đá. Hơn nữa, khu vực này còn là "vương quốc" của kim cương và các khoáng thạch quý hiếm khác. Tuy nhiên, điểm đặc biệt khiến Siberia trở nên nổi tiếng hơn cả là nguồn tài nguyên ngà voi ma mút – khoảng 90% số ngà ma mút trên thế giới đều đến từ nơi đây.
Trước năm 2018, mỗi năm có hơn 100 tấn ngà voi ma mút được tìm thấy ở Siberia. Các chuyên gia dự đoán rằng con số này có thể còn tăng cao, vì dưới lớp đất băng, tiềm ẩn khoảng 550 nghìn tấn ngà voi. Thậm chí, Siberia còn là nơi phát hiện những xác voi ma mút nguyên vẹn nhất, trong đó nổi bật là cá thể voi ma mút con được tìm thấy vào năm 2012.
50.000 năm trước, khu vực Siberia là thảo nguyên tươi tốt, nơi sinh sống của nhiều đàn voi ma mút. Những sinh vật cổ đại này có thân hình đồ sộ, với chiếc ngà dài và cong hơn nhiều so với loài voi ngày nay. Tuy nhiên, khoảng hơn 10.000 năm trước, voi ma mút đã tuyệt chủng, có thể do thay đổi khí hậu hoặc tác động từ hoạt động săn bắn của con người. Tuy nhiên, nhờ điều kiện khí hậu đặc biệt, xác của chúng không bị phân hủy hoàn toàn, mà vẫn được bảo tồn trong lớp băng vĩnh cửu.
Trong những năm gần đây, nghề đào ngà voi ma mút đã trở thành một xu hướng "hot". Ban đầu, người dân địa phương chỉ tình cờ phát hiện ngà voi trong đất, nhưng sau đó các thương nhân đã tìm đến, thu mua với giá cao ngất ngưởng. Với mức thu nhập thấp, người dân Siberia không thể từ chối cơ hội có một chiếc ngà voi ma mút, vì giá trị của chúng có thể tương đương với thu nhập của một người trong suốt 5 năm.
Chính vì vậy, nghề "đào xác động vật cổ đại" này đã trở thành cơ hội "biến ước mơ thành hiện thực" cho những người lao động bình thường, dù công việc này không thiếu thử thách và gian nan.
