Tại Viện Sức khỏe Tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai, trường hợp của cô gái 21 tuổi P.T.N là minh chứng rõ nét cho hậu quả nghiêm trọng của việc sử dụng nhiều loại chất kích thích và ma túy tổng hợp ở giới trẻ hiện nay. Người bệnh được gia đình đưa đến trong tình trạng “cười một mình vô cớ, đánh mẹ” cùng nhiều biểu hiện rối loạn tâm thần nặng nề.
Từ vui chơi đến rối loạn tâm thần nặng nề
Theo khai thác bệnh sử, P.T.N bắt đầu sử dụng các chất kích thích như khí N2O (bóng cười), ketamine, cần sa… từ khoảng 5 năm trước. Ban đầu, việc dùng chất này chỉ diễn ra trong các cuộc vui chơi cùng bạn bè, đem lại cảm giác hưng phấn, thoải mái.
Tuy nhiên, theo thời gian, tần suất và liều lượng sử dụng ngày càng tăng. Khi không sử dụng, cô gái trở nên bồn chồn, bứt rứt và chán nản. Tình trạng nguy hiểm hơn xuất hiện khi người bệnh bắt đầu nghe thấy tiếng nói trong đầu, tự nói chuyện một mình, dễ cáu gắt, chửi mắng và có hành vi bạo lực, trong đó có đánh mẹ. Các bác sĩ chẩn đoán P.T.N mắc “Rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng nhiều loại ma túy với triệu chứng hỗn hợp”.
Sử dụng đa chất – hiểm họa ngày càng phổ biến
Trường hợp của P.T.N không phải hiếm gặp. Theo thống kê, khoảng 96% người trẻ tham gia điều trị lạm dụng chất có tiền sử dùng đa chất (polysubstance use). Việc sử dụng cùng lúc hoặc luân phiên nhiều loại ma túy khiến việc điều trị trở nên phức tạp và khó khăn hơn rất nhiều.
Hiện nay, nhiều loại chất kích thích và ma túy tổng hợp đang được thanh thiếu niên sử dụng phổ biến, bao gồm:
Cần sa: Gây suy giảm trí nhớ, khả năng học tập, mất phối hợp vận động và tăng nhịp tim.
LSD: Liều cao gây ảo giác, hoang tưởng và hoảng loạn.
Ma túy tổng hợp (như MDMA, ketamine): Liên quan đến các hành vi bạo lực, trộm cắp và rối loạn hành vi.
Khí N2O (bóng cười): Gây hưng phấn nhanh nhưng cũng kéo theo nhiều tác hại nguy hiểm về thần kinh và tâm thần.
Việc lạm dụng rượu kết hợp cần sa còn gây tổn thương cấu trúc và chức năng não bộ, dẫn đến suy giảm trí nhớ, chú ý và khả năng xử lý thông tin.
Dấu hiệu nhận biết và cách can thiệp hiệu quả
Gia đình và người thân cần đặc biệt chú ý các dấu hiệu cảnh báo ở thanh thiếu niên như:
Sự sa sút trong thành tích học tập.
Thay đổi trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè.
Thay đổi thói quen vệ sinh cá nhân.
Những cuộc gọi hoặc tin nhắn khó giải thích.
Khi phát hiện nghi ngờ, việc giữ kênh giao tiếp cởi mở, không đánh giá hay áp đặt với người trẻ là rất quan trọng. Việc can thiệp điều trị cần được thực hiện sớm, với sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, cộng đồng và các chuyên gia y tế.
Các liệu pháp hiệu quả bao gồm Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và Liệu pháp gia đình, nhằm giúp người bệnh thay đổi hành vi, nâng cao khả năng tự kiểm soát và tái hòa nhập xã hội.
Trường hợp của P.T.N là lời cảnh tỉnh sâu sắc về tác hại của ma túy đa chất đối với sức khỏe tâm thần và cuộc sống của giới trẻ. Việc nâng cao nhận thức, phát hiện sớm và có phương pháp can thiệp kịp thời là chìa khóa quan trọng để ngăn ngừa hệ lụy nghiêm trọng này.
