Một sự thật đau lòng vừa được tái khơi dậy tại thị trấn Tuam (Ireland) khi chính quyền chuẩn bị khai quật một khu đất yên tĩnh, từng là nơi đặt “trại mẹ và bé” do các nữ tu điều hành, để làm rõ số phận của hàng trăm hài nhi bị chôn vùi trong âm thầm.
Dưới một bãi cỏ nhỏ giữa khu dân cư, nơi từng tồn tại cơ sở nuôi dưỡng phụ nữ mang thai ngoài hôn nhân giai đoạn 1925–1961, các nhà điều tra đã phát hiện dấu tích của 796 hài cốt trẻ em, từ sơ sinh đến 9 tuổi, nằm trong một bể phốt bỏ hoang. Nơi đây không có bia mộ, không ghi chép mai táng, không thánh giá – chỉ là một bí mật được chôn giấu suốt gần nửa thế kỷ.
Phát hiện chấn động từ một người phụ nữ bình thường
Nhà sử học địa phương Catherine Corless, người đã dành hàng năm trời tự mình thu thập tư liệu, chính là người đầu tiên phanh phui bí ẩn này. Bà phát hiện các tài liệu chứng minh rằng 796 trẻ nhỏ đã chết trong thời gian tồn tại của cơ sở. Thế nhưng, hồ sơ chôn cất hoàn toàn vắng bóng. “Tôi chỉ cầu xin một điều: hãy đưa các bé ra khỏi bể phốt đó và cho các bé một nơi yên nghỉ xứng đáng,” Corless nghẹn ngào nói.
Nhờ sự kiên trì không ngừng nghỉ của bà, năm 2022, Quốc hội Ireland đã chính thức thông qua đạo luật cho phép khai quật khu đất. Đội ngũ khai quật sẽ tiến hành phong tỏa và bắt đầu công việc vào tháng tới. Các mẫu ADN cũng sẽ được lấy từ những người có cơ sở tin rằng họ là thân nhân.
Bê bối quốc gia bị vén màn
Theo điều tra của Ủy ban Điều tra Chính phủ, từ năm 1922 đến 1998, khoảng 56.000 phụ nữ chưa kết hôn và 57.000 trẻ em đã từng sống tại 18 cơ sở như trại Tuam trên khắp Ireland. Gần 9.000 trẻ đã tử vong, nhiều trường hợp không rõ nguyên nhân.
Sau khi sinh con, các bà mẹ bị ép tách khỏi con, nhiều em bé bị đem đi làm con nuôi – trong đó có những trường hợp nghi ngờ là nhận nuôi bất hợp pháp ra nước ngoài. Nhiều trại được điều hành bởi các dòng tu Công giáo, phối hợp cùng chính quyền địa phương, với danh nghĩa giúp đỡ nhưng thực chất là sự phân biệt và ruồng bỏ.
“Tất cả các bé đều được rửa tội, vậy mà Giáo hội vẫn ngoảnh mặt làm ngơ. Chỉ vì các bé là con ngoài giá thú,” Corless cay đắng chia sẻ.
Hành trình đi tìm công lý trong nước mắt
Bà Anna Corrigan, 70 tuổi, phát hiện mẹ mình từng sinh hai bé trai tại trại Tuam – John và William – khi bà đã ở tuổi trung niên. Trong khi John được xác nhận đã mất nhưng không có giấy chứng tử y tế, thì William thậm chí không có bất kỳ giấy tờ nào xác nhận đã chết. Bà lo ngại một trong hai có thể đã bị đem cho làm con nuôi trái phép.
Corrigan bức xúc: “Họ trì hoãn, họ che đậy, họ khiến người dân không thể tiếp cận sự thật. Ai cũng nhìn Ireland là quốc gia tử tế, nhưng phía sau là những bí mật đen tối khủng khiếp.”
Năm 2023, chính phủ chính thức bổ nhiệm đội ngũ chuyên trách khai quật Tuam, với nhiệm vụ phục hồi, nhận dạng và tổ chức an táng lại các hài cốt tìm được.
Dù hành trình tìm lại công lý vẫn còn dài, với những người như Corless hay Corrigan, đây là bước đầu tiên để chữa lành những vết thương âm ỉ suốt hàng chục năm qua.
