Dùng trà giảm cân như “nước uống hằng ngày”
Ông Vương, 66 tuổi, sống tại Hàng Châu (Trung Quốc), đến bệnh viện trong tình trạng táo bón kéo dài, bụng chướng và khó chịu. Khi thực hiện nội soi tiêu hóa tại Bệnh viện số 1 Hàng Châu, các bác sĩ phát hiện thành ruột già của ông có những mảng lắng đọng sắc tố nâu đen, hoa văn kỳ lạ như vảy rắn.
Kết quả nội soi khiến cả ê-kíp giật mình, bởi hình ảnh ruột già gần như đổi màu hoàn toàn. Bác sĩ Đỗ Diệp Xuân, Trưởng khoa Tiêu hóa, cho biết bệnh nhân được chẩn đoán mắc Melanosis coli – hay còn gọi là bệnh hắc tố đại tràng.
Khai thác tiền sử, ông Vương cho biết bản thân từng gặp tình trạng táo bón cách đây hai năm và được người quen giới thiệu dùng một loại trà giảm cân có tác dụng làm “nhẹ bụng, dễ tiêu”. Kể từ đó, ông duy trì uống loại trà này gần như mỗi ngày, và coi như một phần trong thói quen sống.
Ban đầu, tình trạng táo bón có cải thiện, tuy nhiên vài tháng trở lại đây, ông Vương nhận thấy trà không còn hiệu quả, đồng thời xuất hiện triệu chứng đầy bụng, đau âm ỉ, đại tiện khó khăn hơn.
Ruột đen do lạm dụng thuốc nhuận tràng
Theo bác sĩ Đỗ Diệp Xuân, Melanosis coli là tổn thương lành tính ở niêm mạc ruột, do sử dụng lâu dài các loại thuốc nhuận tràng có hoạt chất anthraquinone, thường có trong cây đại hoàng, lô hội, senna… Các chất này kích thích nhu động ruột, tạo hiệu quả đi tiêu trong ngắn hạn nhưng dễ gây lệ thuộc nếu dùng kéo dài.
Cơ chế tổn thương bắt đầu từ việc các tế bào biểu mô ruột bị kích thích chết sớm (apoptosis), sau đó bị đại thực bào "tiêu hóa", tạo thành sắc tố giống như lipofuscin lắng đọng tại thành ruột. Khi nội soi, các mảng sắc tố này tạo thành hình ảnh như “da rắn” hoặc “lưới đen” bao phủ niêm mạc.
Bệnh tuy không gây nguy hiểm ngay lập tức, nhưng là dấu hiệu cảnh báo sự tổn thương lâu dài ở đường tiêu hóa. Trong một số nghiên cứu, lạm dụng thuốc nhuận tràng kéo dài còn làm tăng nguy cơ loạn sản và ung thư đại tràng.
“Những năm gần đây, số ca hắc tố đại tràng tăng rõ rệt, đặc biệt ở những người bị táo bón kinh niên hoặc thường xuyên dùng trà giảm cân, thuốc nhuận tràng để giữ dáng,” bác sĩ Xuân chia sẻ.
Ông khuyến cáo: người dân không nên sử dụng các loại trà giảm cân, thuốc nhuận tràng có nguồn gốc không rõ ràng hay mua trôi nổi trên mạng xã hội. Các sản phẩm này thường chứa thảo dược kích thích, có tác dụng nhanh nhưng gây hệ lụy dài hạn cho đường ruột.
Để cải thiện táo bón, trước tiên nên điều chỉnh chế độ ăn: bổ sung chất xơ, rau xanh, trái cây, uống đủ nước, vận động nhẹ nhàng, hạn chế thức ăn nhanh, ít vận động. Ngoài ra, có thể cân nhắc dùng men vi sinh hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài.
Nội soi đại tràng định kỳ được khuyến nghị cho người trên 40 tuổi, đặc biệt nếu có các dấu hiệu cảnh báo như:
Máu hoặc chất nhầy trong phân
Táo bón kèm đau bụng, chướng bụng, buồn nôn
Ăn kém, sụt cân không rõ lý do
Thiếu máu, mặt nhợt nhạt, chóng mặt
Thay đổi thói quen đi tiêu: táo bón xen tiêu chảy
