Theo BHXH Việt Nam, mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là một trong những yếu tố quyết định trực tiếp đến mức lương hưu và các khoản trợ cấp một lần mà người lao động được hưởng khi nghỉ hưu hoặc đủ điều kiện nhận chế độ.
Tại luật BHXH năm 2024 và nghị định hướng dẫn, cách tính này được quy định chi tiết và có sự phân biệt rõ ràng giữa các nhóm đối tượng khác nhau.
Mức này cũng được sử dụng để tính hưởng BHXH một lần, trợ cấp tuất một lần và trợ cấp hằng tháng cho người không đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Đối với người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ lương nhà nước, mức bình quân sẽ được tính dựa trên số năm cuối cùng trước khi nghỉ hưu, theo lộ trình cụ thể:
-
Tham gia BHXH trước 1/1/1995: tính bình quân của 5 năm cuối.
-
Tham gia từ 1/1/1995 đến 31/12/2000: tính bình quân của 6 năm cuối.
-
Tham gia từ 1/1/2001 đến 31/12/2006: tính bình quân của 8 năm cuối.
-
Tham gia từ 1/1/2007 đến 31/12/2015: tính bình quân của 10 năm cuối.
-
Tham gia từ 1/1/2016 đến 31/12/2019: tính bình quân của 15 năm cuối.
-
Tham gia từ 1/1/2020 đến 31/12/2024: tính bình quân của 20 năm cuối.
-
Tham gia từ 1/1/2025 trở đi: tính bình quân của toàn bộ thời gian đóng BHXH.
Như vậy, kể từ 1/1/2025, lao động hưởng lương nhà nước sẽ không còn được tính theo số năm cuối mà phải lấy bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH để làm căn cứ hưởng lương hưu.
Trường hợp đặc biệt và các nhóm đối tượng khác
Luật BHXH 2024 quy định một số trường hợp có cách tính riêng nhằm đảm bảo quyền lợi:
-
Người làm công việc nặng nhọc, độc hại: Nếu có đủ 15 năm làm nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm trở lên rồi chuyển sang công việc có mức lương thấp hơn, mức bình quân sẽ tính theo số năm làm công việc nặng nhọc, độc hại.
-
Sĩ quan, quân nhân chuyển ngành: Nếu mức lương đóng BHXH những năm cuối thấp hơn so với trước khi chuyển ngành, sẽ được lấy mức lương của những năm cuối trước khi chuyển ngành để tính bình quân.
-
Người có phụ cấp thâm niên nghề: Việc tính toán tùy thuộc vào việc các năm cuối có bao gồm phụ cấp thâm niên hay không.
-
Người công tác ở cấp xã: Thời gian công tác ở cấp xã theo Nghị định 09/1998/NĐ-CP hoặc với người hoạt động không chuyên trách cấp xã được tính là thời gian đóng theo chế độ lương nhà nước.
-
Người có thời gian công tác trước 1/1/1995 không hưởng lương: Các khoảng thời gian chỉ nhận thù lao bằng công điểm hoặc lương thực (như giáo viên mầm non, chủ nhiệm hợp tác xã toàn xã) sẽ không được tính vào mức bình quân tiền lương.
Đối với lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ lương doanh nghiệp, mức bình quân được tính trên toàn bộ thời gian đóng. Với người có thời gian đóng ở cả hai chế độ, sẽ tính bình quân chung, trong đó phần thời gian hưởng lương nhà nước được tính theo quy định riêng nêu trên.
Điều chỉnh lương hưu từ 1/7/2025
Điều 67 Luật BHXH 2024 quy định nguyên tắc điều chỉnh lương hưu như sau:
-
Lương hưu sẽ được điều chỉnh dựa trên mức tăng chỉ số giá tiêu dùng, phù hợp với khả năng ngân sách nhà nước và quỹ BHXH.
-
Mức điều chỉnh ưu tiên đối với người có lương hưu thấp và nghỉ hưu trước năm 1995, nhằm thu hẹp chênh lệch lương hưu giữa các thế hệ.
-
Chính phủ sẽ quy định thời điểm, đối tượng và mức điều chỉnh cụ thể.
