Theo báo Dân trí, ngày 25/9, Bộ Tư pháp cho biết đã nhận được báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo tổng kết thi hành Nghị định số 143/2013 của Chính phủ quy định về bồi hoàn học bổng và chi phí đào tạo.
Nghị định 143 đặt ra các nguyên tắc và cách thức bồi hoàn đối với những người học nhận hỗ trợ tài chính từ ngân sách nhà nước nhưng không tuân thủ cam kết về việc phục vụ trong cơ quan nhà nước sau khi tốt nghiệp.
Bằng cách ràng buộc trách nhiệm phục vụ nhà nước, nghị định này khuyến khích các cá nhân có ý thức hơn trong việc tham gia và sử dụng học bổng nhà nước.
Trong giai đoạn 2013-2023, đối tượng được cử đi học ở nước ngoài mà không phải là công chức, viên chức áp dụng thực hiện Nghị định 143 là 1.825 người. Số lượng du học sinh chấp hành sự điều động làm việc của nhà nước là 962 người, theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
“Tổng số du học sinh phải bồi hoàn theo quy định là 79 người, trong đó 20 người không chấp hành sự điều động làm việc của cơ quan nhà nước và 59 người không đủ thời gian làm việc theo quy định”, báo cáo cho hay.
Đến nay 13 người đã thực hiện trách nhiệm bồi hoàn chi phí đào tạo, còn 66 người chưa thực hiện trách nhiệm này.
Đối với các du học sinh phải bồi hoàn, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có văn bản cung cấp thông tin kinh phí đào tạo đã cấp cho du học sinh, gửi cơ quan quản lý trực tiếp để thành lập hội đồng xét bồi hoàn chi phí đào tạo và ban hành quyết định bồi hoàn, thu hồi kinh phí.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Nghị định 143 chưa bao quát hết được các trường hợp được cử đi học bằng ngân sách nhà nước.
Cụ thể, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường hợp học tại trường thuộc công an, quân đội hoặc được quân đội cử đi học tại các trường ngoài quân đội/các trường hợp đi học chương trình đào tạo trong nước bằng ngân sách nhà nước mà không thuộc đề án đặt hàng đào tạo do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Thời gian để người học thực hiện bồi hoàn quá ngắn, gây khó khăn cho người học trong thực hiện trách nhiệm bồi hoàn.
“Quy định phải hoàn trả kinh phí trong 1 lần cũng gây khó khăn cho người học. Nghị định 143 chưa có quy định về các trường hợp được miễn, giảm chi phí bồi hoàn. Vì vậy chưa bảo đảm tính nhất quán, thống nhất với các văn bản pháp luật về bồi hoàn khác, phần nào gây khó khăn cho những trường hợp người học gặp khó khăn về kinh tế, sức khỏe”, cơ quan này phân tích.
Hơn nữa, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nghị định 143 chưa có chế tài chặt chẽ đối với các trường hợp cố tình không thực hiện bồi hoàn học bổng và chi phí đào tạo; thiếu quy định chặt chẽ để thực hiện thu hồi học bổng và chi phí đào tạo một cách hiệu quả, đầy đủ.
Việc sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định 143/2013 là rất cần thiết, theo Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Trước đó, trong một bài viết hồi tháng 10/2024, VnExpress cho hay, khoảng 70-80% du học sinh tự túc ở lại nước ngoài làm việc sau khi học xong vì thu nhập cao, đãi ngộ tốt, theo Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao.
Thông tin được nêu tại lễ công bố Hồ sơ di cư Việt Nam 2023 do Cục Lãnh sự tổ chức, ngày 29/10.
Theo báo cáo, số người Việt du học tăng đều các năm, bằng nhiều con đường, ước tính hiện trên 250.000 người. Tính riêng diện tự túc, mỗi năm tăng khoảng 10.000 người. Còn nhóm theo học bổng ngân sách nhà nước hoặc do nước ngoài tài trợ có khoảng 6.800 người, trong giai đoạn 2017- 2022, trong đó trên 80% ở Nga và Hungary.
Bà Phan Thị Minh Giang, Phó cục trưởng, cho biết hiện chưa có số liệu tổng thể về số du học sinh về nước sau tốt nghiệp, nhưng thống kê từ nhiều nguồn thì tỷ lệ này không cao, khoảng 70-80% ở lại nước ngoài. Đây là số du học tự túc, một phần theo các học bổng hợp tác nhưng không về như cam kết.
Ghi nhận từ 12 địa phương vào năm 2022 cho thấy hơn 8.850 người du học, nhưng chỉ khoảng 1.160 người trở về. Năm 2023, số trở về là 543 người.
"Tình trạng chảy máu chất xám đã được đề cập từ Hồ sơ di cư đầu tiên năm 2016 và hiện vẫn rất đáng quan tâm", bà Giang nói.
