Mướp vốn là loại rau quen thuộc trong bữa cơm của nhiều gia đình Việt, nhất là vào mùa hè nhờ tính mát, vị ngọt, dễ chế biến thành nhiều món. Tuy nhiên, đằng sau lợi ích thanh nhiệt, giải độc, mướp cũng tiềm ẩn không ít nguy cơ nếu sử dụng sai cách. Các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân nên đặc biệt chú ý đến 2 điều quan trọng khi ăn mướp để tránh “rước họa vào thân”.
Ngộ độc từ đĩa mướp xào đắng
Câu chuyện của bà Vương, 56 tuổi, là lời nhắc nhở đáng suy ngẫm. Do tin rằng mướp có tác dụng hạ hỏa, bà thường xuyên nấu mướp xào, canh mướp trứng cho cả nhà. Một bữa tối, khi thấy mướp có vị đắng, chồng bà tỏ ý lo ngại, song bà lại nghĩ “mướp đắng hơn càng tốt cho sức khỏe”. Kết quả, chỉ chưa đầy một giờ sau, cả hai vợ chồng đồng loạt buồn nôn, nôn ói, đau quặn bụng và phải nhập viện cấp cứu.
Bác sĩ chẩn đoán họ bị ngộ độc thực phẩm do ăn phải quả mướp chứa chất cucurbitacin – một loại độc tố tự nhiên tạo vị đắng. Đáng lưu ý, chất này không bị phân hủy ngay cả khi nấu chín ở nhiệt độ cao.
Mướp – “thần dược” trong Đông y và dinh dưỡng hiện đại
Theo Bản thảo cương mục, mướp có tính mát, vị ngọt, đi vào kinh phế, can, vị; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, thông tiện, hóa đờm, thông kinh lạc và hoạt huyết. Người thường xuyên bị “can hỏa vượng” (nóng gan, dễ cáu gắt, chóng mặt, miệng khô đắng) có thể dùng mướp trong chế độ ăn để hỗ trợ.
Ngoài ra, mướp còn giúp giảm ho, tiêu đờm do nóng phổi, cải thiện viêm họng và các triệu chứng nóng dạ dày gây hôi miệng, táo bón.
Trong nghiên cứu hiện đại, mướp cũng cho thấy giá trị dinh dưỡng cao. Nhóm chuyên gia Đại học Jinan (Trung Quốc) phát hiện polyphenol trong mướp có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp hạ mỡ máu, bảo vệ tim mạch. Mướp cũng giàu kali (121mg/100g), ít natri (3,7mg/100g), hỗ trợ cân bằng điện giải, giảm áp lực mạch máu và phòng ngừa xơ vữa động mạch.
Lượng chất xơ hòa tan trong mướp còn nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, giúp cải thiện tiêu hóa và nhu động ruột.
Những lưu ý quan trọng khi ăn mướp
Dù có nhiều lợi ích, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần ghi nhớ:
Không ăn mướp đắng: Khi thấy mướp có vị đắng bất thường, tuyệt đối không ăn tiếp, bởi đó có thể là dấu hiệu chứa độc tố cucurbitacin.
Chọn quả tươi ngon: Ưu tiên mướp thẳng, vừa phải, xanh mướt, vỏ nhẵn bóng. Quả vàng, mềm, nhăn hoặc có vệt đen thì nên bỏ qua.
Không lạm dụng: Mướp tính mát, người tỳ vị hư hàn, hay tiêu chảy cần thận trọng. Bệnh nhân thận phải kiểm soát lượng kali cũng không nên ăn nhiều.
Với người trưởng thành khỏe mạnh, liều lượng hợp lý là 150 – 300g (nửa đến một quả) mỗi lần, tuần ăn 2 – 3 lần. Tốt nhất nên kết hợp cùng nhiều loại rau củ khác để đảm bảo cân đối dinh dưỡng.
