Con bị thiểu năng trí tuệ, khi ly hôn có được chia phần tài sản chung của vợ chồng không?

Chị Nguyễn Thị Hà ở Phú Thọ hỏi:

Tôi và chồng tôi có con trai chung bị thiểu năng trí tuệ. Khi ly hôn thì con trai tôi có ưu tiên chia tài sản để đảm bảo cuộc sống cho con trai hay không? Xin luật sư tư vấn?

Luật sư Hoàng Văn Hà – Công ty Luật ARC Hà Nội xin đưa ra quan điểm pháp lý liên quan đến câu hỏi của chị Hà ở Phú Thọ như sau:

1. Người con bị thiểu năng trí tuệ có được chia tài sản không?

Theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, khi ly hôn, tài sản chung của vợ chồng sẽ được chia đôi nhưng có tính đến:

• Công sức đóng góp của mỗi bên.
• Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng.
• Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi sống

Người con bị thiểu năng trí tuệ (được coi là người mất năng lực hành vi dân sự hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự) sẽ là đối tượng được pháp luật ưu tiên bảo vệ khi chia tài sản ly hôn, nhằm đảm bảo điều kiện sống và chăm sóc.

2. Ai là người đại diện hợp pháp của con trong việc bảo vệ quyền lợi tài sản?

Theo Điều 58 và Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015, người chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự sẽ có người đại diện theo pháp luật, thường là cha mẹ hoặc người giám hộ được Tòa án chỉ định.

Khi ly hôn, Tòa án sẽ xác định ai là người trực tiếp nuôi con và đồng thời là người đại diện để bảo vệ quyền lợi tài sản cho con.

3. Có được chia phần tài sản riêng cho con hay không?

Pháp luật không chia tài sản khi ly hôn cho con dưới danh nghĩa “chia phần”, vì tài sản ly hôn là tài sản chung của vợ chồng. Tuy nhiên, trong thực tế xét xử:

• Tòa án có thể tính toán phần tài sản chuyển giao cho bên trực tiếp nuôi dưỡng người con thiểu năng, nhiều hơn nhằm đảm bảo điều kiện chăm sóc.
• Khoản chênh lệch này không phải là phần chia cho người con, mà là căn cứ để bảo vệ quyền lợi của con thông qua người trực tiếp nuôi dưỡng.

Tòa án có thể quyết định giao căn nhà chung cho người mẹ trực tiếp nuôi con thiểu năng, còn người cha được phân chia phần tài sản khác tương ứng, căn cứ theo hoàn cảnh thực tế và nhu cầu đặc biệt của người con.

4. Nghĩa vụ cấp dưỡng của bên không trực tiếp nuôi con

Căn cứ Điều 82 và Điều 110 Bộ luật Hôn nhân và Gia đình 2014, bên không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng, đặc biệt nếu con là người không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi sống. Trong trường hợp con bị thiểu năng trí tuệ, nghĩa vụ cấp dưỡng có thể kéo dài suốt đời, tùy theo mức độ khuyết tật và nhu cầu thực tế của con.

Người con bị thiểu năng trí tuệ không được trực tiếp chia tài sản ly hôn, nhưng pháp luật ưu tiên đảm bảo điều kiện sống cho người con này thông qua:

• Việc phân chia tài sản cho bên nuôi con được nhiều hơn
• Nghĩa vụ cấp dưỡng lâu dài từ bên không trực tiếp nuôi con
• Áp dụng các chính sách an sinh xã hội cho người khuyết tật

Luật sư Hà cho biết thêm, Người đại diện hợp pháp của người con bị thiểu năng trí tuệ cần kiến nghị Tòa án xem xét kỹ hoàn cảnh của người con thiểu năng trí tuệ để đề nghị chia tài sản hợp lý; Có thể yêu cầu Tòa án định giá tài sản cụ thể và phân chia theo hướng đảm bảo chăm sóc đặc biệt cho người con khuyết tật; Trường hợp cần thiết, có thể xin các biện pháp bảo vệ khẩn cấp tạm thời trong quá trình tố tụng để tránh thiệt hại cho con.