Con mang họ bố hay họ mẹ khi không đăng kí kết hôn

18:29 10/03/2025

Hiện nay có rất nhiều trường hợp chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không đăng kí kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Vì vậy, khi đi đăng kí khai sinh cho con gặp rất nhiều băn khoăn về việc con sẽ mang họ bố hay họ mẹ khi không có giấy đăng kí kết hôn.

Chào Luật sư, tôi là Nguyễn Thu T. Tôi và anh N đã chung sống với nhau được 3 năm, nhưng vì một số vấn đề nên chúng tôi vẫn chưa đăng kí kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Hiện giờ tôi đang mang thai con chung của tôi và anh N. Tôi nghe nói, nếu không đăng kí kết hôn thì con tôi sinh ra sẽ là con ngoài giá thú.

Chị T tìm đến Luật sư để tư vấn làm như thế nào để con chị T khi sinh ra được mang họ bố?

Dựa vào các thông tin chị T. đã cung cấp, Luật sư Hoàng Văn Hà – Công ty Luật ARC Hà Nội nêu quan điểm như sau:

Theo quy định của pháp luật hiện hành, cụ thể là Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, khái niệm "con ngoài giá thú" không còn được sử dụng trong các văn bản pháp luật. Thay vào đó, pháp luật chỉ quy định về "con chung" và quyền, nghĩa vụ của cha mẹ đối với con, bất kể cha mẹ có đăng ký kết hôn hay không.

Như vậy, dù chị T và anh N. chưa đăng ký kết hôn, con của chị vẫn có đầy đủ quyền lợi như những đứa trẻ khác, không có sự phân biệt nào về mặt pháp lý.

Căn cứ theo quy định tại Điều 88 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, có hai trường hợp như sau:

Nếu cha mẹ có đăng ký kết hôn: Đứa trẻ đương nhiên được xác định là con chung của hai người, và có thể mang họ của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận.

Nếu cha mẹ không đăng ký kết hôn: Khi cha mẹ không có giấy chứng nhận kết hôn, để con mang họ cha, cần thực hiện thủ tục xác nhận cha - con theo quy định của pháp luật.

Theo Điều 15 Nghị định 123/2015/NĐ-CP, để con được mang họ cha trong trường hợp chưa đăng ký kết hôn, chị và anh N. cần thực hiện thủ tục nhận cha - con khi đăng ký khai sinh cho con. Hồ sơ bao gồm: Tờ khai đăng ký nhận cha, mẹ, con (theo mẫu). Giấy khai sinh của con (nếu đã có).Chứng cứ chứng minh quan hệ cha - con, có thể là: Giấy tờ, tài liệu chứng minh mối quan hệ cha con (VD: Giấy xét nghiệm ADN nếu có). Văn bản thừa nhận con của người cha, có xác nhận của cơ quan có thẩm quyền. CCCD, VIED xác nhận mức 2 của cha và mẹ.

Chị có thể thực hiện thủ tục này tại UBND cấp xã/phường nơi cư trú của chị hoặc anh N.

Con của chị vẫn có thể mang họ cha, ngay cả khi hai người chưa đăng ký kết hôn, nhưng cần thực hiện thủ tục nhận cha - con.

Theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành, cụ thể là Luật Hộ tịch 2014, Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, chị Nguyễn Thu T. có thể yên tâm về quyền khai sinh của con và việc con có thể mang họ bố ngay cả khi hai anh chị chưa đăng ký kết hôn.

1. Quyền khai sinh của trẻ em

Theo khoản 1 Điều 30 Bộ luật Dân sự 2015, trẻ em có quyền được khai sinh và có quốc tịch. Điều 13 Luật Trẻ em 2016 cũng quy định trẻ em có quyền được khai sinh và có giấy khai sinh. Việc đăng ký khai sinh cho trẻ là trách nhiệm của cha mẹ hoặc người giám hộ.

2. Trường hợp sống chung như vợ chồng, con sinh ra có được mang họ bố không?

Mặc dù anh N. và chị T. chưa đăng ký kết hôn, nhưng theo quy định tại khoản 1 Điều 15 Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Hộ tịch, nếu khi đăng ký khai sinh, anh N. thực hiện thủ tục nhận con (xác định quan hệ cha con) thì con hoàn toàn có thể mang họ của bố.

3. Xác định con chung, con riêng

Nếu anh N. và chị T. chưa đăng ký kết hôn nhưng có con chung, con vẫn được pháp luật công nhận là con chung nếu có giấy tờ chứng minh quan hệ cha con.

Trường hợp chưa có giấy tờ chứng minh, cần làm thủ tục nhận con để con được xác định quan hệ huyết thống với cha.

4. Thủ tục đăng ký khai sinh cho con sinh ra khi chưa đăng ký kết hôn

Chị T. có thể đăng ký khai sinh cho con theo hai trường hợp:

Trường hợp 1: Anh N. làm thủ tục nhận con ngay khi đăng ký khai sinh

Hồ sơ gồm:

Tờ khai đăng ký khai sinh;

Giấy chứng sinh do bệnh viện cấp;

Giấy tờ tùy thân của cha mẹ;

Văn bản thừa nhận con của anh N. (có thể lập tại UBND hoặc công chứng);

Nếu có xét nghiệm ADN, thủ tục nhận cha con sẽ thuận lợi hơn.

Cơ quan thực hiện: UBND cấp xã/phường nơi chị T. hoặc anh N. cư trú.

Kết quả: Giấy khai sinh của con sẽ ghi họ của bố, thông tin cha mẹ đầy đủ.