“Ông lớn” làng thầu y tế, “quen mặt” tại nhiều bệnh viện
Được biết, CTCP Dược Liệu Trung ương 2 (Phytopharma; sau gọi tắt là công ty Dược liệu TW2) tiền thân là công ty Thuốc Dân tộc Trung ương thành lập từ năm 1976. Đến năm 2022 thì công ty được cổ phần hóa và đổi tên như hiện nay. Trong hơn 50 năm qua, công ty chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh dược phẩm tại Việt Nam.
Doanh nghiệp có trụ sở đặt tại số 24 Nguyễn Thị Nghĩa, phường Bến Thành, quận 1, Tp. HCM. Hiện Chủ tịch HĐQT của Dược liệu TW2 là ông Nguyễn Công Chiến.
Riêng tại lĩnh vực đấu thầu, công ty Dược liệu TW2 được xem như một “ông lớn” trong làng thầu y tế. Dữ liệu từ hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia tính đến ngày 29/10/2024 cho thấy, doanh nghiệp này đã tham gia 2.307 gói thầu, trúng 2.118 gói với tổng giá trị lên tới hơn 34.617 tỷ đồng.
Các tỉnh thành mà công ty Dược liệu TW2 đã tham gia thầu trải dài từ Bắc vào Nam như Hà Nội, Hải Phòng, Thừa Thiên – Huế, Tp. Hồ Chí Minh, Tiền Giang, Bạc Liêu, Quảng Bình…
Doanh nghiệp có quan hệ với tổng cộng 469 bên mời thầu, trong đó có nhiều đơn vị mà công ty Dược liệu TW2 đã trở thành nhà thầu “quen mặt” khi có tỉ lệ trúng gần như tuyệt đối so với số gói thầu tham gia.
Có thể kể đến bên mời thầu là Bệnh viện Đại học Y dược Tp. HCM (trúng ít nhất 43 gói trên 50 gói đã tham gia, tổng giá trị trúng thầu hơn 1.183 tỷ đồng), Bệnh viện Nhi Đồng 1 (39/41 gói; khoảng 193,01 tỷ đồng), bệnh viện Chợ Rẫy (35/41 gói; hơn 1.531 tỷ đồng), Bệnh viện Hùng Vương (30/30 gói; khoảng 200,5 tỷ đồng), Trung tâm Mua sắm tập trung tỉnh Tiền Giang (26/29 gói; khoảng 30,4 tỷ đồng)…
Nhiều gói thầu mà công ty Dược liệu TW2 đã trúng có giá trị lớn, có những gói hoặc lô sản phẩm trị giá từ vài trăm đến cả nghìn tỷ đồng. Đơn cử như theo Quyết định số 07/QĐ-TTMS ngày 14/2/2019 của Trung tâm Mua sắm tập trung thuốc Quốc gia (Bộ Y tế), công ty Dược liệu TW2 đã trúng một phần của “Gói thầu số 1: Cung cấp thuốc Biệt dược gốc hoặc tương đương điều trị năm 2019 – 2020 cho các cơ sở điều trị trên toàn quốc” với giá hơn 3.994 tỷ đồng.
Hay như trong năm 2021, công ty Dược liệu TW2 cũng đã trúng lô sản phẩm trị giá hơn 414,7 tỷ đồng thuộc Gói thầu thuốc biệt dược gốc hoặc tương đương điều trị do Bệnh viện Ung Bướu (Sở Y tế Tp. HCM) làm chủ đầu tư (Quyết định số 4941/QĐ-BVUB ngày 3/11/2021).
Tương tự trong năm 2024, tại “Gói số 02: Gói thầu thuốc Generic: 995 mục” do Bệnh viện Chợ Rẫy làm chủ đầu tư, Dược liệu TW2 đã trúng lô sản phẩm trị giá hơn 427,6 tỷ đồng (Quyết định số 1568/QĐ-BVCR ngày 17/04/2024).
Lãi “mỏng dính”, tổng nợ vượt vốn chủ gần 25 lần
Liên quan đến tình hình tài chính của công ty, việc liên tiếp trúng những gói thầu có giá trị lớn là một phần nguyên nhân đem về cho công ty Dược liệu TW2 hàng chục nghìn tỷ đồng doanh thu mỗi năm.
Cụ thể, trong 4 năm 2020 – 2023, Dược liệu TW2 báo cáo doanh thu thuần đạt 15.210 tỷ đồng năm 2020, đi ngang ở mức 15.806 tỷ đồng trong năm 2021, tăng vọt hơn 70% lên 27.055 tỷ đồng vào năm 2022 và tiếp tục tăng mạnh lên 35.026 tỷ đồng vào năm 2023.
Vừa qua, theo báo cáo tài chính hợp nhất giữa niên độ năm 2024, Dược liệu TW2 ghi nhận doanh thu thuần 19.645 tỷ đồng, cao hơn cùng kỳ 18%. Trừ đi thuế và các chi phí, doanh nghiệp báo lãi ròng 39,8 tỷ đồng.
Thoạt nhìn, đây được coi là mức lợi nhuận “đáng mơ ước” của nhiều doanh nghiệp, thế nhưng nó có vẻ chưa tương xứng với doanh thu “khủng” của công ty Dược liệu TW2 khi biên lợi nhuận ròng bán niên 2024 chỉ đạt 0,2%.
Tương tự với các năm trước, biên lãi ròng của công ty đều không vượt quá mức 1%, lần lượt đạt 0,41% (năm 2020), 0,43% (năm 2021), 0,38% (năm 2022) và 0,31% (năm 2023).
Tính đến cuối tháng 6/2024, tổng tài sản của công ty Dược liệu TW2 ở mức 14.336 tỷ đồng, tăng hơn 400 tỷ đồng so với đầu năm, tập trung phần lớn tại các khoản phải thu ngắn hạn 6.506 tỷ đồng (chiếm 45%) và hàng tồn kho 3.758 tỷ đồng (26%).
Như vậy, có đến hơn 70% tài sản của Dược liệu TW2 nằm ở hàng tồn kho và các khoản phải thu.
Phía bên kia bảng cân đối kế toán, nợ phải trả của doanh nghiệp đã “phình to” lên mốc 13.779 tỷ đồng, phần lớn là nợ ngắn hạn 13.544 tỷ đồng, chiếm 98%.
So với vốn chủ sở hữu ở mức 557,2 tỷ đồng, hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu của Dược liệu TW2 đã là 24,7 lần, tức tổng nợ cao gấp gần 25 lần vốn chủ.
Liên quan tới vấn đề nợ phải trả của doanh nghiệp cao gấp nhiều lần vốn chủ, một số chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu theo tỉ lệ đòn bẩy tài chính thì 1/1 được tính là bình thường, nghĩa là 1 đồng nợ phải trả, thì vốn chủ sở hữu cũng là 1 đồng. Thậm chí tỉ lệ 2/1 cũng không phải quá rủi ro, tình trạng báo động là tỉ lệ lên đến 3/1.
Ở trường hợp của công ty Dược liệu TW2, việc tổng nợ vượt gấp gần 25 lần vốn chủ cho thấy doanh nghiệp đã sử dụng nhiều vốn vay để tài trợ cho hoạt động kinh doanh. Nếu không nhanh chóng khắc phục vấn đề này, công ty sẽ gặp nhiều khó khăn, rủi ro trong việc trả nợ.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhận định, để đánh giá doanh nghiệp có khả năng thanh toán hay không cần phải xem xét đến cả dòng tiền của doanh nghiệp. Nếu chỉ nói vốn chủ sở hữu và tổng nợ thì chỉ là bức tranh mang tính thời điểm. Chẳng hạn như tại thời điểm này, tỉ lệ đòn bẩy là 1/1 hoặc 2/1, nhưng không nói lên được trong tương lai dòng tiền có về hay không.
Quay lại với Dược liệu TW2, dòng tiền thuần của doanh nghiệp trong nửa đầu năm 2024 âm 977,8 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước dương 307,8 tỷ đồng. Cuối kỳ, tiền và tương đương tiền của doanh nghiệp giảm từ 2.730 tỷ đồng xuống còn 1.753 tỷ đồng, bao gồm 1,3 tỷ đồng tiền mặt và 951,1 tỷ đồng tiền gửi ngân hàng.
