Câu chuyện được báo El País và CGTN Europe ghi lại từ nhiều năm trước, một bà cụ ở làng Colți (tỉnh Buzău, đông nam Romania) tình cờ nhặt được một hòn đá đỏ trong lòng suối gần nhà. Thấy màu sắc lạ mắt, bà mang về đặt ngay cửa để chặn gió, thông tin trên Đời sống và Pháp luật.
Những năm tháng sau đó, hòn đá trở thành một phần quen thuộc của căn nhà, nằm yên dưới bậc cửa, hứng mưa nắng, bị đẩy sang một bên mỗi khi ai đó bước qua. Cũng như nhiều thứ quá quen thuộc khác trong đời sống, chẳng ai để tâm xem nó thực sự là gì.
ScienceAlert cho biết, thậm chí khi nhà từng bị trộm đột nhập, những món đồ giá trị bị lấy đi, nhưng "cục đá thô đỏ" thì không. Kẻ trộm hoàn toàn không nhận ra rằng món đồ duy nhất họ bỏ lại mới chính là thứ đáng giá nhất trong nhà.
Chỉ đến khi bà lão qua đời vào năm 1991, người thân dọn dẹp lại căn nhà mới đặt câu hỏi: tại sao một hòn đá nặng gần 3,5 kg lại có màu sắc kỳ lạ đến vậy? Họ quyết định mang nó tới chuyên gia giám định và đó là lúc câu chuyện đổi hướng.
Khi hòn đá được gửi tới Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Kraków (Ba Lan), các nhà khoa học nhanh chóng nhận ra tính chất đặc biệt của nó. Không phải đá suối thông thường, vật thể ấy chính là hổ phách cổ đại, nặng khoảng 3,3–3,5 kg và cũng là một trong những khối nguyên vẹn lớn nhất từng được phát hiện tại châu Âu.
Phân tích của các chuyên gia cho thấy khối vật chất này có tuổi đời ước tính từ 38 đến 70 triệu năm, thuộc nhóm hổ phách cổ đại hình thành từ cuối Kỷ Phấn Trắng. Màu đỏ sậm đặc trưng của nó trùng khớp với loại hổ phách rumanite là dạng hổ phách hiếm từng chỉ xuất hiện tại dãy Carpathian. Đặc biệt, mẫu vật sở hữu cấu trúc nguyên vẹn hiếm gặp, không nứt gãy, không pha tạp, khiến giá trị khoa học và trưng bày của nó càng trở nên vượt trội.
Giám đốc Bảo tàng tỉnh Buzău, ông Daniel Costache, gọi đây là "một khám phá có giá trị khoa học và bảo tồn đặc biệt", đủ để được xếp vào danh sách bảo vật quốc gia. Romania sau đó đã mua lại khối hổ phách và từ năm 2022 trưng bày nó tại chính vùng đất Colți là nơi nó từng được nhặt lên từ dòng suối nhỏ.
Giá trị ước tính được đưa ra ở thời điểm đó là khoảng 1 triệu euro, tương đương 1,1 triệu USD, tức là khoảng 28,6 tỷ đồng Việt Nam theo tỷ giá hiện tại.
Theo một số chuyên gia, hổ phách là loại nhựa cây hóa thạch có tuổi hàng triệu năm được tìm thấy trong các cây cổ thụ lâu năm, có tên khoa học là Amber hay còn gọi là huyết hổ phách, hồng tùng chi, minh phách.
Hổ phách được tìm thấy và khai thác ở nhiều quốc gia vùng biển Baltic, một số nước Đông Nam Á như Myanmar, Việt Nam. Hổ phách có màu vàng, nâu, xám, đen,... và đặc biệt là xanh dương, loại hổ phách màu xanh dương sẽ vô cùng quý và có giá trị rất cao.
Hổ phách có màu sắc rất đa dạng như vàng, vàng đỏ, đỏ, xanh, nâu, trắng,...Nhờ màu sắc đa dạng, dễ chế tác như mài, chạm, điêu khắc và trọng lượng nhẹ nên hổ phách rất phù hợp để làm trang sức như vòng đeo tay. Một tính chất đặc biệt là hổ phách sẽ chìm trong nước ngọt và nổi trong nước mặn.
Trong hổ phách cũng chứa khoảng 3-8% axit hổ phách, có khả năng chữa một số bệnh. Bên cạnh đó, hổ phách có khả năng tích điện, dẫn điện và nhiệt thấp, khi đốt sẽ có lửa màu vàng và có mùi nhựa cây.
Trong hổ phách có chứa axit, loại axit này giàu chất chống oxy hóa, có tác dụng hỗ trợ phục hồi hệ thống thần kinh, tăng cường hệ miễn dịch, chống nhiễm trùng.
Hổ phách còn được dùng như một viên đá thanh lọc, kích thích cơ thể tự chữa lành vết thương, dùng để đặt trực tiếp lên vết thương để vết thương chóng lành.
Trong Đông y, hổ phách còn có tác dụng đả thông kinh mạch, lưu thông khí huyết giúp ngủ ngon và có tác dụng rất tốt đến gan, thận, lá lách và túi mật.
