Mướp đắng (hay còn gọi là khổ qua) là loại quả quen thuộc trong mâm cơm ngày hè, không chỉ giúp thanh nhiệt mà còn được biết đến với khả năng hỗ trợ kiểm soát đường huyết. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo, người bệnh tiểu đường cần hiểu đúng về loại quả này để tránh những rủi ro không đáng có.
Có thực sự tốt cho người bệnh tiểu đường?
Theo các nhà khoa học Mỹ, mướp đắng chứa nhiều vitamin, khoáng chất, đặc tính kháng khuẩn và chống oxy hóa mạnh. Đây là thực phẩm được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh như tiểu đường, ung thư, viêm loét, táo bón…
Một nghiên cứu tại Bangladesh cho thấy, mướp đắng có chứa các hợp chất giúp kiểm soát lượng đường trong máu và giảm mỡ máu. Còn tại Đại học Naresuan (Thái Lan), các nhà nghiên cứu đã tiến hành theo dõi người bệnh tiểu đường tuýp 2 sử dụng 2.000 mg mướp đắng mỗi ngày trong 4 tuần. Kết quả cho thấy mức đường huyết của họ giảm đáng kể so với thời điểm ban đầu. Các chất có trong mướp đắng được cho là có tác dụng làm giảm cảm giác thèm ăn và hoạt động tương tự như insulin.
Một nghiên cứu khác tại Nigeria cũng ghi nhận, việc đưa lá mướp đắng vào khẩu phần ăn (chiếm từ 5 – 20%) có thể giúp làm giảm lượng đường trong máu. Trong khi đó, nghiên cứu từ Bệnh viện Đa khoa Philippines theo dõi 40 bệnh nhân tiểu đường chia làm hai nhóm: một nhóm sử dụng viên uống bổ sung mướp đắng ba lần mỗi ngày, nhóm còn lại dùng giả dược. Sau 3 tháng, nhóm dùng viên bổ sung có mức HbA1C (chỉ số đường huyết trung bình trong 2 – 3 tháng) giảm nhẹ, trong khi nhóm giả dược không có thay đổi nào đáng kể.
Những kết quả này cho thấy tiềm năng của mướp đắng trong việc hỗ trợ kiểm soát đường huyết, tuy nhiên không thể xem đây là phương pháp điều trị chính thức.
Không nên lạm dụng mướp đắng như thuốc
Dù có một số bằng chứng khoa học tích cực, giới chuyên môn khẳng định mướp đắng vẫn chưa được y tế chính thống phê duyệt là phương pháp điều trị bệnh tiểu đường.
Một số nghiên cứu so sánh hiệu quả của mướp đắng với thuốc trị tiểu đường hiện hành cho thấy, dù mướp đắng có thể làm giảm nồng độ fructosamine (một chỉ số liên quan đến kiểm soát đường huyết), nhưng hiệu quả vẫn kém hơn so với thuốc đặc trị ở liều thấp.
Do đó, người bệnh không nên tự ý dùng mướp đắng như một loại thuốc hay chất bổ sung mà chưa hỏi ý kiến bác sĩ. Cách sử dụng an toàn nhất là đưa mướp đắng vào khẩu phần ăn như một loại rau quả thông thường, kết hợp với chế độ ăn lành mạnh và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.
Bên cạnh công dụng hỗ trợ hạ đường huyết, mướp đắng cũng có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn, nhất là nếu dùng quá liều hoặc không phù hợp với cơ địa. Một số rủi ro tiềm ẩn bao gồm:
Hạ đường huyết quá mức nếu đang sử dụng insulin hoặc thuốc trị tiểu đường khác, gây nguy hiểm đến tính mạng.
Rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa.
Ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai, có thể gây chảy máu âm đạo, co thắt tử cung, tăng nguy cơ sảy thai.
Nguy cơ tổn thương gan nếu sử dụng liều cao kéo dài.
Gây thiếu máu ở những người có bệnh lý thiếu men G6PD, một tình trạng rối loạn di truyền hiếm gặp.
Người bệnh tiểu đường có thể ăn mướp đắng như một phần của bữa ăn hằng ngày để hỗ trợ kiểm soát đường huyết, nhưng cần tuyệt đối tránh tự ý dùng dưới dạng viên uống, nước ép đậm đặc hoặc các sản phẩm chiết xuất mà không có sự chỉ dẫn của chuyên gia y tế. Việc theo dõi đường huyết định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh vẫn là yếu tố quyết định trong quá trình kiểm soát bệnh.
