Chia sẻ với báo chí, chị Amanda Anderson, sống tại thành phố Layton (bang Utah), cho biết hồi tháng Giêng vừa qua, chị phát hiện một vết mờ bên cánh mũi. Ban đầu, chị nghĩ đó chỉ là da khô do mùa đông khắc nghiệt. Sau khi đi khám, bác sĩ kê kem dưỡng làm dịu, song không lâu sau vết mờ tái phát, chảy máu và đóng vảy. Linh cảm có điều bất thường, Amanda quyết định đến khám ở cơ sở y tế khác.
Kết quả sinh thiết khiến chị bàng hoàng: ung thư biểu mô tế bào đáy – dạng ung thư da phổ biến nhất.
“Ban đầu tôi không quá lo, chỉ nghĩ là khô da mùa lạnh. Khi nghe chẩn đoán, tôi thực sự sốc, nhất là khi tổn thương nằm ngay trên mặt. Phụ nữ ai cũng muốn giữ cho gương mặt đẹp nhất có thể. Tôi vốn rất kỹ trong việc chống nắng, vậy mà vẫn mắc bệnh,” Amanda nói.
Các bác sĩ nhanh chóng chỉ định phẫu thuật Mohs – phương pháp cắt từng lớp da mỏng và soi dưới kính hiển vi cho đến khi không còn tế bào ung thư. Sau ba lần, khối u mới được loại bỏ hoàn toàn. Ca phẫu thuật để lại một lỗ thủng bằng đồng xu trên mũi, sau đó bác sĩ dùng da xung quanh vá lại.
Không chỉ Amanda, cha của chị – ông Kirk Romney, 66 tuổi – cũng từng trải qua hơn 17 ca phẫu thuật Mohs để cắt bỏ nhiều khối u ở mặt, cổ và vai.
Theo lời Amanda, nguyên nhân bắt nguồn từ thói quen tắm nắng thời niên thiếu. Chị lớn lên ở Arizona vào những năm 1980 – thời kỳ da rám nắng là mốt, còn kem chống nắng chưa phổ biến. “Da tôi rất trắng, dễ nổi tàn nhang. Ngày đó ngay đối diện trường còn có tiệm tắm nắng, chẳng ai kiểm soát. Tôi sống ở nơi nắng quanh năm,” chị nhớ lại.
Sau ca phẫu thuật, Amanda đang hồi phục tốt. Chị tích cực kêu gọi mọi người nâng cao ý thức bảo vệ da và đi khám ngay khi thấy dấu hiệu bất thường. “Tổn thương da thường xuất hiện từ khi còn trẻ. Tôi luôn nhắc các con gái bôi kem chống nắng dưới lớp trang điểm. Nhiều người không biết rằng ngồi trong ô tô vẫn có thể cháy nắng qua cửa kính. Da cần được chăm sóc như răng vậy. Ung thư da hoàn toàn có thể phòng ngừa.”
Theo thống kê, ung thư da là một trong những loại ung thư phổ biến nhất tại Anh và Mỹ. Tại Anh, mỗi năm có khoảng 17.000 ca u hắc tố (melanoma) – dạng nguy hiểm nhất, cùng hơn 156.000 ca ung thư da không phải hắc tố như biểu mô tế bào đáy và tế bào vảy. Ở Mỹ, mỗi ngày có tới 9.500 ca mắc mới, và cứ 5 người thì có 1 người sẽ mắc trong đời.
Ung thư biểu mô tế bào đáy thường ít gây tử vong nhưng có thể gây tổn thương nghiêm trọng nếu để lâu. Ung thư biểu mô tế bào vảy cũng phổ biến và có nguy cơ di căn. Trong khi đó, melanoma tuy chỉ chiếm 1% số ca nhưng lại gây ra phần lớn các ca tử vong. Riêng tại Mỹ, năm nay dự kiến ghi nhận hơn 104.000 ca melanoma, trong đó hơn 8.000 người tử vong.
Các chuyên gia khẳng định, nếu phát hiện sớm, tỷ lệ sống sót rất cao. Với melanoma, trên 90% bệnh nhân tại Anh có thể sống ít nhất 10 năm. Riêng các dạng ung thư da không phải melanoma, tỷ lệ chữa khỏi nếu cắt bỏ kịp thời lên đến 95 – 99%.
Các bác sĩ khuyến cáo người dân cần thường xuyên kiểm tra da, đặc biệt lưu ý quy tắc ABCDE với nốt ruồi: bất đối xứng (Asymmetry), viền không đều (Border), màu sắc lạ (Colour), kích thước lớn (Diameter), và sự thay đổi theo thời gian (Evolving). Ngoài ra, những vết loét lâu lành, mảng da chảy máu hay nổi cục bất thường cũng là dấu hiệu cảnh báo.
“Tôi đã nghe theo linh cảm của mình và thật may mắn là đã đi khám kịp thời,” Amanda chia sẻ. Chị hiện phải tái khám 6 tháng một lần nhưng không cần điều trị thêm. Lời nhắn nhủ của người mẹ 4 con vô cùng rõ ràng: “Ung thư da hoàn toàn có thể phòng tránh. Nếu thấy dấu hiệu lạ trên da, đừng chần chừ, hãy đi kiểm tra ngay.”
