Luật Nhà giáo đã được Quốc hội khóa XV thông qua, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Một trong những điểm đáng chú ý nhất là quy định tại Điều 23, khoản 1, điểm a: “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”.
Theo báo Tuổi trẻ online, báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo về thu nhập năm 2024 cho biết, thu nhập bình quân tháng của giáo viên mầm non, tiểu học, THCS lần lượt khoảng 6,6 triệu, 7,3 triệu và 7,1 triệu đồng. Thu nhập bình quân của viên chức trong toàn ngành giáo dục khoảng 7,7 triệu đồng/tháng, vẫn thấp hơn đáng kể so với nhiều nhóm viên chức ở các lĩnh vực khác.
Vẫn theo báo Tuổi trẻ online, kinh nghiệm quốc tế cho thấy các nước có nền giáo dục hàng đầu đều đặt lương giáo viên ở mức cao để thu hút nhân tài.
Tại Singapore, giáo viên được tuyển chọn từ nhóm sinh viên xuất sắc nhất, tất cả đều được đào tạo tại Viện Giáo dục Quốc gia và có hơn 100 giờ phát triển chuyên môn mỗi năm.
Ở Phần Lan, chỉ 6,8% ứng viên được nhận vào chương trình đào tạo giáo viên, tỉ lệ này thậm chí thấp hơn cả luật sư (8,3%) hay bác sĩ (7,3%). Việc tạo ra sự khan hiếm trong tuyển dụng đã nâng cao vị thế xã hội của nghề giáo.
Ngược lại tại Việt Nam, theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, trước năm 2023, khoảng 10% giáo viên bỏ nghề hoặc chuyển nghề, trong đó 61% dưới 35 tuổi. Nhiều địa phương thiếu nguồn tuyển, các ngành như ngoại ngữ, tin học, mỹ thuật, âm nhạc thường xuyên khó tuyển.
Mới đây nhất, theo báo Lao động, ngày 17/11, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Đại biểu Nguyễn Thị Hà (Đoàn Bắc Ninh) góp ý về chính sách đặc thù, vượt trội về đãi ngộ với nhân lực trong ngành giáo dục. Hiện tại, dự thảo đang quy định phụ cấp ưu đãi nghề sẽ được thực hiện theo lộ trình.
Đại biểu cho rằng đây là chính sách có ý nghĩa rất lớn trong việc tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo. Bản thân các nhà giáo cũng rất mong chờ những chính sách đột phá này sẽ đi vào thực thi.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng phụ cấp được thực hiện theo lộ trình vẫn chưa có tính ổn định, phụ thuộc vào khả năng cân đối ngân sách theo từng thời kỳ. Điều này sẽ khó đảm bảo vị thế và sự ổn định nghề nghiệp cho nhà giáo trong dài hạn.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét bổ sung cụm từ hệ số đặc thù ngay trong nghị quyết. Điều này không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật về thuật ngữ mà đây sẽ là một cơ chế pháp lý có tính nền tảng, nhằm thể chế hóa đầy đủ tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị.
Đại biểu cho hay, trong dự thảo nghị quyết của Quốc hội, mặc dù đã thể chế chính sách về phụ cấp ưu đãi nghề theo lộ trình nhưng chưa thể hiện rõ chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội.
Mặt khác, trong Luật Nhà giáo được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 đã khẳng định lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang, bảng lương hành chính sự nghiệp. Vì vậy, để thực thi được nguyên tắc này thì cần một công cụ pháp lý ổn định, có tính ràng buộc và bền vững theo thời gian.
“Theo tôi hệ số lương đặc thù chính là cơ chế phù hợp. Việc xác lập hệ số ngay trong nghị quyết sẽ giúp tạo niềm tin và bảo đảm tâm lý nghề nghiệp cho giáo viên, đặc biệt là giáo viên vùng khó khăn, bảo đảm các bộ ngành có căn cứ đầy đủ khi thiết kế bảng lương và chế độ đãi ngộ.
Việc có hệ số lương đặc thù để lương nhà giáo có thể xếp cao nhất trong thang bảng lương hành chính sự nghiệp là một đãi ngộ xứng đáng với vai trò, vị thế và trách nhiệm của nhà giáo”, đại biểu Đoàn Bắc Ninh nói.
Theo đại biểu, việc bổ sung quy định này cũng sẽ góp phần hoàn thiện nghị quyết và bảo đảm tính khả thi và cơ sở cho chính sách có sức sống lâu dài trong thực tiễn.
Trên báo VnExpress ghi nhận, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn ngày 17/11 cho biết trong dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương và phụ cấp đối với nhà giáo, Bộ đề xuất giáo viên được hưởng thêm hệ số lương đặc thù bên cạnh các chế độ tiền lương, phụ cấp đang có như phụ cấp ưu đãi theo nghề, thâm niên, chức vụ...
Riêng với phụ cấp ưu đãi nghề, theo Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, giáo viên mầm non và phổ thông được nhận tối thiểu 70%, mức cao nhất là 100% với thầy cô ở khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo.... Với nhân viên trường học, phụ cấp là 30%.
Theo ông Sơn, Bộ đề xuất thực hiện việc này theo hai giai đoạn. Giai đoạn một từ năm 2026 đến 2030, mức phụ cấp với giáo viên mầm non, phổ thông tăng thêm 15% so với hiện nay, tức 45-85%.
Với hệ đại học và giáo dục nghề nghiệp, mức tăng là 5%, lên 30%. Riêng với nhân viên trường học - nhóm hiện chưa được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề, Bộ đề xuất mức 20%.
Bộ dự kiến giai đoạn hai là từ năm 2031 trở đi sẽ thực hiện mức phụ cấp ưu đãi như Nghị quyết 71.
Về nguồn lực, ông Sơn cho biết sẽ được bố trí trong kế hoạch ngân sách hàng năm. Tuy nhiên, ông mong các địa phương chủ động hơn trong việc cân đối, ưu tiên cho giáo dục, để chính sách thật sự đi vào cuộc sống, góp phần cải thiện đời sống, tạo động lực để giáo viên yên tâm công tác, gắn bó lâu dài với nghề.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp với Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính để trình Chính phủ thông qua trong năm nay, có hiệu lực đồng thời với Luật Nhà giáo (1/1/2026).
