Anh Thành trong ngày đoàn tụ gia đình (Ảnh: Nguyễn Phê).
Hồ sơ vụ án thể hiện, từ năm 2022, Thành tìm hiểu, mua một con gà trống từ Cần Thơ và đổi một con chim chích chòe lửa lấy 2 con gà mái ở Nghệ An.
Sau thời gian nuôi, đàn gà sinh sản được 10 con non. Tháng 3, Thành rao bán 10 gà con với giá 500.000 đồng/con, nhận cọc 2 triệu đồng từ người mua qua mạng.
Ngày 2/4, khi thuê xe chở số gà này đi giao tại Hưng Yên, Thành bị công an kiểm tra, thu giữ, đồng thời phát hiện thêm 3 con gà lôi tại nhà.
Kết luận giám định xác định tất cả là gà lôi trắng (Lophura nycthemera) - loài thuộc nhóm IB, động vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.
Bị cáo Thái Khắc Thành sau đó bị tòa án tuyên phạt 6 năm tù về tội Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm, với hành vi nuôi, bán 13 cá thể gà lôi trắng.
Ngày 13/8, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh kháng nghị bản án sơ thẩm số 35/2025/HSST của Tòa án nhân dân khu vực 5. Vụ án được đề nghị xem xét lại toàn bộ theo quy định pháp luật.
Cùng ngày, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án, đề nghị hủy án sơ thẩm để điều tra lại.
Cũng trong ngày 13/8, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm.
Theo Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên, cấp sơ thẩm chưa áp dụng Thông tư 27/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ 1/7, trong đó gà lôi trắng thuộc nhóm IIB, thay vì nhóm IB như căn cứ xét xử trước đó. Việc áp dụng quy định cũ bị cho là không phù hợp với sự thay đổi của pháp luật.
Theo báo Dân trí, chiều 13/8, một lãnh đạo Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học - Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu rõ, từ 1/7, chế độ quản lý động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm được thực hiện theo Thông tư số 27/2025 của bộ này ban hành về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.
Việc ban hành Thông tư 27/2025 vào ngày 24/6 được Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện trên cơ sở Chính phủ ban hành Nghị định số 136/2025 quy định phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.
Trong đó, Điều 20 Nghị định 136 nêu rõ, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong lĩnh vực lâm nghiệp và kiểm lâm phân quyền cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện.
Cụ thể, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định danh mục và chế độ quản lý, bảo vệ thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm; trình tự, thủ tục khai thác các loài thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và các loài thực vật rừng hoang dã, động vật rừng hoang dã thuộc phụ lục của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp quy định tại khoản 2 Điều 38 Luật Lâm nghiệp.
Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường cũng được phân quyền quy định chi tiết điều kiện, trình tự, thủ tục, thẩm quyền cấp phép trồng cấy nhân tạo và gây nuôi các loài thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm; các loài động vật rừng thuộc phụ lục của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.
Điều đó có nghĩa là Nghị định 84/2021 và Nghị định 06/2019 của Chính phủ đã được thay thế bởi các quy định nêu tại Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường có hiệu lực từ ngày 1/7.
Theo thông tư này, gà lôi trắng thuộc nhóm IIB (động vật rừng hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại), không còn thuộc nhóm IB - động vật rừng nghiêm cấm khai thác và sử dụng mẫu vật khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại theo Nghị định 84/2021 như khi khởi tố điều tra, truy tố anh Thái Khắc Thành - người bị tòa sơ thẩm kết án 6 năm tù vì nuôi nhốt, buôn bán 13 con gà lôi trắng hôm 8/8.
Ngày 13/8, Viện trưởng VKSND tỉnh Hưng Yên đã ra kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm tuyên phạt anh Thái Khắc Thành 6 năm tù theo hướng đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.
TAND tỉnh Hưng Yên ra quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với anh Thái Khắc Thành từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định pháp luật.
Bản án sơ thẩm xác định 13 cá thể thu giữ của Thái Khắc Thành là gà lôi trắng - loài chim được ghi nhận trong nhóm IB thuộc Nghị định 84. Từ đó, hội đồng xét xử tuyên Thành phạm tội Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự.
Qua nghiên cứu toàn bộ hồ sơ vụ án, bản án hình sự sơ thẩm và các quy định của pháp luật, TAND tỉnh Hưng Yên nhận thấy cấp sơ thẩm chưa áp dụng Thông tư số 27 ban hành ngày 24/6/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm.
Tòa án tỉnh Hưng Yên nhận định tòa sơ thẩm áp dụng các quy định tại Nghị định 84/2021 khi tuyên án anh Thành là không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật.
Chiều 13/8, gặp lại mẹ già, vợ con và hàng xóm sau thời gian bị tạm giam, bị cáo Thái Khắc Thành (45 tuổi), trú tại xóm Thịnh Tâm, xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An bày tỏ lời cảm ơn các cơ quan chức năng đã xem xét, tạo điều kiện để anh được tại ngoại.
“Tôi cảm ơn nhà nước, tòa án và viện kiểm sát đã cho tôi cơ hội về với gia đình, với người mẹ già, vợ con và bà con làng xóm. Mong muốn của tôi là ở phiên phúc thẩm tới sẽ được xử mức án nhẹ nhất để có cơ hội làm lại cuộc đời”, bị cáo Thành chia sẻ với phóng viên Dân trí.
Anh cũng nhắn gửi tới mọi người rằng, khi nuôi bất kỳ loài động vật nào, cần tìm hiểu rõ nguồn gốc, chủng loại, đặc biệt là tránh nuôi động vật quý hiếm để không vô tình vi phạm pháp luật như trường hợp của mình.
Chị Nguyễn Thị Oanh, vợ anh Thành cho biết gia đình vô cùng vui mừng khi cơ quan chức năng cho anh được tại ngoại.
“Tôi rất vui khi chồng được tại ngoại. Cảm ơn các cơ quan chức năng, báo chí, luật sư và cộng đồng mạng đã tạo điều kiện. Mong anh ấy sau này làm lại cuộc đời thật tốt”, chị Oanh nói.
Thông tin trên báo Lao động, theo luật sư Lê Ngọc Luân, ngày 24.6.2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Thông tư 27/2025/TT-BNNMT quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, có hiệu lực từ 01.7.2025.
Theo văn bản trên, cơ quan có thẩm quyền đã chuyển gà lôi trắng từ Nhóm IB (loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ) xuống Nhóm IIB (loài hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại).
Luật sư Lê Ngọc Luân phân tích: trước 01/7/2025, gà lôi trắng thuộc Nhóm IB, nên các hành vi “nuôi, nhốt, săn bắt, giết, bán” bị nghiêm cấm, vì vậy việc truy tố là có căn cứ, không oan. Tuy nhiên, kể từ 01/7/2025, theo Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, gà lôi trắng không còn thuộc Nhóm IB mà chuyển sang Nhóm IIB; hệ quả là hành vi nuôi, nhốt, vận chuyển gà lôi trắng không còn cấu thành tội phạm theo Điều 244.
Nghĩa là, đến thời điểm mở phiên tòa sơ thẩm (08/8/2025), quy định pháp luật để lý xử lý hình sự đối với chính hành vi này đã thay đổi theo hướng có lợi cho bị cáo.
Từ thay đổi nói trên, luật sư viện dẫn Điều 29 BLHS: “Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”.
Theo lập luận của luật sư, khi phiên tòa diễn ra sau ngày 01/7/2025, Viện kiểm sát phải rút truy tố; nếu không rút, Tòa án cần phải áp dụng Điều 29 để miễn trách nhiệm hình sự và trả tự do ngay tại phiên tòa cho anh Thành.
Trả lời trên báo Người Lao Động, Luật sư Lê Hồng Hiển, Hãng luật Lê Hồng Hiển & Cộng sự tại Hà Nội, đơn vị nhận bào chữa miễn phí cho bị cáo Thái Khắc Thành trong vụ án này cũng có những nhận định tương tự. Cụ thể,
Theo Luật sư Hiển, tại phiên tòa phúc thẩm có xem xét miễn trách nhiệm hình sự trong vụ án này, lý do miễn trách nhiệm hình sự là vì tại thời điểm khởi tố là ngày 2-4-2025, khi đó pháp luật quy định các cá thể gà lôi trắng này thuộc nhóm IB, nếu thuộc nhóm IB thì có căn cứ, cơ sở để theo điều 244 Bộ luật Hình sự.
Tuy nhiên, ngày 24-6-2025, Bộ Nông nghiệp và Môi Trường đã ban hành thông tư số 27 có hiệu lực từ 1-7-2025, trong đó thay đổi đối với loài gà lôi trắng này, chuyển từ nhóm IB sang nhóm IIB, với sự thay đổi pháp luật thì bị cáo Thành có thể được xem xét miễn trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 29 Bộ luật Hình sự.
