Dưa chuột từ lâu được xem là món rau quả thanh mát, giòn ngọt, giải nhiệt tốt và có giá thành phải chăng. Với lượng nước dồi dào, vitamin và khoáng chất, loại quả này trở thành lựa chọn ưa thích trong các bữa ăn hằng ngày. Tuy nhiên, đôi khi người tiêu dùng bắt gặp những quả có vị đắng. Nhiều người vẫn giữ thói quen bỏ phần đầu hoặc ăn tiếp vì nghĩ rằng “đắng là do giống”.
Ăn dưa chuột đắng có an toàn không?
Thực tế, vị đắng của dưa chuột không đơn thuần là vấn đề vị giác mà là dấu hiệu cảnh báo từ cơ chế phòng vệ của cây. Theo các chuyên gia, khi vị đắng đạt đến một nồng độ nhất định, nó không chỉ gây khó chịu khi nếm mà còn tiềm ẩn nguy cơ độc tính.
Vị đắng của dưa chuột bắt nguồn từ một chất gọi là cucurbitacin, một thành phần phòng thủ được thực vật tổng hợp để chống lại áp lực môi trường, sâu bệnh hay stress sinh trưởng. Trong dưa chuột trưởng thành bình thường, lượng cucurbitacin rất thấp, gần như không thể nếm thấy. Tuy nhiên, trong một số điều kiện sinh trưởng nhất định hoặc do gene hạt giống không được chuẩn hóa, chất này tăng nhanh, khiến quả chuyển sang vị đắng rõ rệt.
Cucurbitacin được chuyển hóa chậm trong đường tiêu hóa và khó bị phân hủy bởi các enzyme thông thường. Khi đi vào cơ thể, nó có thể kích ứng niêm mạc, gây tắc nghẽn và phù nề, dẫn đến các phản ứng cấp tính như buồn nôn, đau bụng và nôn mửa.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng khi nồng độ cucurbitacin vượt quá 30 ppm, một số người có thể gặp phản ứng tiêu hóa cấp tính trong vòng 30 phút. Tiêu thụ lượng cao hơn thậm chí có thể gây độc cho gan và thận.
Những quả dưa chuột bình thường về màu sắc và kích thước vẫn có thể bị đắng ở một số bộ phận, đặc biệt là phần đầu hoặc cuối quả. Việc ăn những bộ phận này tương đương với việc đưa trực tiếp cucurbitacin nồng độ cao vào cơ thể, gây tác động ngay lên đường tiêu hóa và tăng nguy cơ viêm niêm mạc.
Bất kể chế biến theo cách nào – ăn sống, ngâm chua, chiên, nướng hay sấy khô – nếu nguyên liệu có vị đắng, các chuyên gia đều khuyến cáo không nên sử dụng. Bỏ đi những quả hoặc phần quả có vị đắng là cách an toàn nhất để tránh nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe.
Mẹo chọn dưa chuột đặc ruột, không bị đắng
Để chọn được những quả dưa chuột ngon, đặc ruột và không bị đắng, người tiêu dùng cần quan sát kỹ màu sắc, hình dáng, độ cứng và các bộ phận của quả. Dưa chuột tươi thường có màu xanh đều, tươi sáng, không bị úa vàng hay xuất hiện đốm đen. Những quả có vết vàng, đốm hoặc phần thân úa thường đã già, ruột xốp và dễ bị đắng.
Hình dáng và kích thước cũng là yếu tố quan trọng. Quả dưa chuột ngon thường thon dài, vừa phải, dài khoảng 10–15 cm, đầu và đuôi thon gọn, đồng đều. Quả quá lớn thường chứa nhiều hạt, ruột rỗng và khi ăn sẽ xốp, dễ đắng. Khi kiểm tra độ cứng bằng cách bóp nhẹ, dưa tươi có vỏ căng mọng, vừa phải, không quá mềm hay quá cứng. Những quả quá mềm thường đã héo, còn quả quá cứng có thể còn non và chưa ngọt.
Quan sát vỏ quả cũng giúp nhận biết độ tươi ngon. Dưa chuột ngon thường có vỏ mịn, không xước hay nhăn nheo. Quả tươi thường có gai nhỏ li ti trên bề mặt, ruột đặc và ngọt. Ngược lại, những quả bóng loáng có thể đã được xử lý hóa chất hoặc bọc sáp để bảo quản, nên tránh chọn.
Phần cuống cũng là chỉ dấu để đánh giá chất lượng. Dưa tươi có cuống xanh, chắc và không héo. Nếu cuống khô, héo hoặc rụng, quả có thể đã hái lâu, chín quá mức, dễ xốp và không còn giòn.
Cuối cùng, nên chọn dưa chuột theo mùa để đảm bảo vị ngọt và độ giòn. Mùa hè và mùa thu là thời điểm lý tưởng, khi dưa chuột đạt hương vị tốt nhất và ít bị đắng. Trái mùa, quả dễ kém ngon, bị đắng hoặc chứa nhiều hóa chất bảo quản.
Bằng cách quan sát kỹ màu sắc, hình dáng, độ cứng, vỏ và cuống, đồng thời chọn dưa theo mùa, người tiêu dùng hoàn toàn có thể chọn được những quả dưa chuột đặc ruột, giòn, ngọt và an toàn cho sức khỏe.
