Hình thức bồi thường đa dạng
Được đánh giá là Luật có tác động sâu rộng đến người dân, Luật đất đai 2024 chính thức có hiệu lực từ 1/8/2024, được đánh giá có nhiều điểm tiến bộ mang lại lợi ích cho người dân.
Đánh giá về Luật Đất đai mới, luật sư Lê Thu Hằng (Công ty Luật TAT Law Firm) cho hay, riêng về công tác bồi thường thì Luật mới đã đa dạng hơn với bốn hình thức bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, tăng thêm 2 hình thức so với Luật Đất đai 2013.
Cụ thể, Khoản 2 Điều 91 Luật Đất đai 2024 quy định: Giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất thì bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể; bồi thường bằng tiền theo nguyện vọng của người có đất thu hồi; bồi thường bằng đất khác mục đích sử dụng, nếu địa phương có quỹ đất; bồi thường bằng nhà ở, nếu địa phương có quỹ nhà ở.
Luật sư Lê Thu Hằng.
Quy định này tạo điều kiện thuận lợi cho người dân bị thu hồi đất nhanh chóng tái định cư và ổn định cuộc sống.
Một trong những điểm mới đáng chú ý nửa là quy định ưu tiên vị trí tái định cư thuận lợi cho người có đất ở kết hợp kinh doanh dịch vụ và người có công với cách mạng.
Khoản 7 Điều 111 Luật Đất đai 2024 nêu rõ: "Ưu tiên vị trí thuận lợi cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp với kinh doanh dịch vụ, người có đất thu hồi là người có công với cách mạng". Quy định này sẽ giúp người dân tái định cư tại vị trí thuận lợi.
Chi tiết hơn khi tại Khoản 2 Điều 110 còn quy định khu tái định cư phải đảm bảo các điều kiện hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, phù hợp với điều kiện, phong tục, tập quán của từng vùng, miền.
Quy định này rất có lợi cho các dự án có người dân sinh sống tại các khu đất vàng hoặc khu vực có tập quán sản xuất kinh doanh truyền thống lâu đời.
Những điểm vượt trội về tái định cư
Theo luật sư Nguyễn Sương (đoàn luật sư Tp.Đà Nẵng), một trong những điểm rất đáng chú ý là Luật mới là những quy định về tái định cư trước khi thu hồi đất.
Theo Luật Đất đai năm 2013, chỉ cần hoàn thành xây dựng nhà ở/cơ sở hạ tầng của khu tái định cư thì sẽ được ra quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng một ngày.
Điều này dẫn tới thực trạng, việc xây dựng các khu tái định cư không được đầu tư theo quy định, chưa quan tâm đầy đủ đến nhu cầu và điều kiện của người được tái định cư.
Có nơi xảy ra tình trạng các khu nhà ở xã hội, nhà tái định cư được xây dựng nhưng bị bỏ hoang; do không được sử dụng, nhiều nhà tái định cư bị xuống cấp, gây lãng phí.
Dự án căn hộ tái định cư N01-D17 Duy Tân bỏ hoang có vị trí đắc địa tọa lạc tại ngã từ Duy Tân - Trần Thái Tông (quận Cầu Giấy, Hà Nội).
Tuy nhiên, Luật đất đai mới sẽ khắc phục vấn đề trên. Cụ thể, tại Khoản 6 Điều 91 nêu rõ: "Việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư phải hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất".
"Quy định này đảm bảo quyền lợi về chỗ ở cho người dân bị thu hồi đất, giúp họ không rơi vào tình trạng không có nơi ở sau khi đất bị thu hồi. Với quy định mới này, người dân sẽ không phải mòn mỏi chờ tái định cư", vị luật sư đánh giá.
Bên cạnh đó, Luật Đất đai 2024 còn bổ sung các mức hỗ trợ khác như hỗ trợ di dời vật nuôi, tháo dỡ, phá dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất là phần công trình xây dựng theo giấy phép xây dựng có thời hạn, ngay cả khi giấy phép đã hết hạn vào thời điểm thu hồi đất.
Quy định thưởng tiến độ bàn giao đất trước thời hạn đã được luật hóa, khuyến khích người dân có đất bị thu hồi sớm bàn giao mặt bằng giúp rút ngắn thời gian thu hồi đất.
Luật Đất đai 2024 đã khắc phục cơ bản những bất cập của Luật Đất đai 2013, đem lại nhiều điểm mới trong lĩnh vực thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, và đền bù tái định cư. Các quy định mới sẽ hạn chế các khiếu kiện đất đai, đảm bảo quyền lợi của người dân, giữ vững công bằng xã hội và trật tự quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực đất đai.
