Cuộc khai quật một quần thể lăng mộ hoàng gia trên cao nguyên Tây Tạng đã mang lại những khám phá bất ngờ, làm chấn động giới khảo cổ học Trung Quốc. Hơn 40 năm qua, các nhà khoa học đã không ngừng tìm kiếm, khám phá và giải mã những cổ vật có giá trị lịch sử, mở ra cánh cửa mới cho việc nghiên cứu văn minh cổ đại và Con đường Tơ lụa.
Quần thể lăng mộ hoàng gia Tây Tạng: Hành trình khám phá hơn 40 năm
Cuộc hành trình khai quật bắt đầu từ năm 1982 khi Đội Khảo cổ thuộc Viện Di tích Văn hóa và Khảo cổ tỉnh Thanh Hải vô tình phát hiện một nhóm mộ cổ tại thị trấn Nhiệt Thủy, huyện Đô Lan, tỉnh Thanh Hải, miền tây Trung Quốc. Khu vực này, nổi tiếng với những suối nước nóng tự nhiên, từng được ví như "nước thánh" bởi Hoàng đế Khang Hy sau nhiều lần đến đây.
Từ năm 1982 đến nay, các nhà khảo cổ Trung Quốc đã tiến hành 4 cuộc khai quật lớn tại khu vực này. Quần thể lăng mộ Hoàng gia Tây Tạng bao gồm hơn 100 ngôi mộ lớn nhỏ, nằm ở độ cao từ 3.200 đến 3.500 mét trên cao nguyên Tây Tạng. Các mộ phần được phân bố rộng khắp 7.000 mét qua bốn làng tại Nhiệt Thủy, có niên đại từ thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ thứ 9.
Khám phá này không chỉ là phát hiện đầu tiên về một quần thể lăng mộ Tây Tạng tại Trung Quốc mà còn mang lại kho báu vô giá, cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử, văn hóa và sự giao thương trên Con đường Tơ lụa.
Kho báu cổ vật: Bằng chứng giao thương quốc tế từ hàng nghìn năm trước
Tại quần thể lăng mộ này, các nhà khảo cổ đã tìm thấy một kho báu thực sự. Trong hơn 100 ngôi mộ, họ phát hiện nhiều trang sức và vật dụng quý giá bằng vàng và bạc có nguồn gốc từ Sogdia (Iran), cùng với các loại vải lụa, hạt mã não, đĩa đồng và chai nước hoa bằng đồng. Đặc biệt, có những mảnh gấm thêu chỉ vàng lần đầu tiên được phát hiện tại Trung Quốc và thổ cẩm Ba Tư có chất lượng cao, không kém cạnh so với các sản phẩm thời hiện đại.
Những cổ vật này chứng tỏ khu vực Nhiệt Thủy từng là một nút giao quan trọng trên Con đường Tơ lụa, con đường thương mại kéo dài hơn 6.400 km, nối liền châu Á và châu Âu. Việc tìm thấy những món đồ thủ công tinh xảo từ Iran là bằng chứng cho thấy sự giao thương quốc tế đã diễn ra tại đây hàng nghìn năm trước.
Phong thủy độc đáo của lăng mộ hoàng gia
Quần thể lăng mộ hoàng gia Tây Tạng không chỉ nổi bật với kho báu cổ vật mà còn với phong thủy độc đáo, tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc phong thủy cổ xưa. Hầu hết các ngôi mộ đều nằm ở vị trí "lưng tựa núi, mặt hướng sông", mang lại cảm giác vững chãi và rộng mở. Đặc biệt, mỗi ngôi mộ đều được bao phủ bằng nhiều lớp gỗ bách, với 9 tầng gỗ xếp chồng lên nhau.
Ngôi mộ lớn nhất (ký hiệu M1) nằm trên một ngọn đồi tự nhiên cao 30 mét, tựa vào núi Nhiệt Thủy và hướng mặt ra sông. Gò mộ cao 11 mét, dài 55 mét từ đông sang tây và rộng 37 mét từ bắc xuống nam. Cấu trúc này là minh chứng cho sự cầu kỳ, tỉ mỉ trong việc mai táng của người xưa, với hy vọng mang lại phúc lộc và bảo vệ cho con cháu.
Phía trước các khu mộ, các nhà khảo cổ tìm thấy hơn 70 bộ xương động vật như gia súc, ngựa, cừu, chó và hươu. Những lễ vật này được dùng làm đồ cúng tế cho người đã khuất, thể hiện lòng thành kính và niềm tin vào sự phù trợ của tổ tiên.
Giải mã bí ẩn "Mật mã Tây Tạng"
Giới chuyên gia lịch sử Trung Quốc đánh giá, cuộc khai quật quần thể lăng mộ Hoàng gia Tây Tạng đã cung cấp nhiều thông tin quý giá về nền văn minh Tây Tạng cổ đại. Việc phát hiện một lượng lớn vải vóc và gấm lụa cho thấy từ cuối thế kỷ thứ 6 đến nửa sau thế kỷ thứ 8, khu vực Thanh Hải đã là một điểm giao thương trọng yếu trên Con đường Tơ lụa, đóng vai trò trung chuyển hàng hóa giữa Đông và Tây.
Nhờ những khám phá này, nhiều bí ẩn về văn hóa và lịch sử Tây Tạng đã dần được hé lộ. Các nhà khảo cổ cho rằng, việc nghiên cứu kỹ lưỡng quần thể lăng mộ sẽ giúp hiểu rõ hơn về nguồn gốc và sự phát triển của người Tây Tạng, cũng như sự giao lưu văn hóa giữa các vùng đất trên cao nguyên Thanh Hải-Tây Tạng.
Tầm quan trọng quốc gia và quốc tế
Quần thể lăng mộ Hoàng gia Tây Tạng đã được công nhận là một trong những khám phá quan trọng nhất của Trung Quốc. Năm 1983, Bộ Văn hóa Trung Quốc chính thức công nhận đây là một trong sáu khám phá lớn của đất nước. Đến năm 1996, quần thể tiếp tục được vinh danh là một trong 10 phát hiện khảo cổ lớn nhất năm.
Vào năm 2021, sau những khám phá mới, quần thể lăng mộ được chọn là một trong 100 phát hiện khảo cổ học hàng đầu thế kỷ, khẳng định giá trị văn hóa, lịch sử to lớn của di tích này.
