Ngày 2/3/2025, tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra ở London, Thủ tướng Anh Keir Starmer đã tiết lộ một sáng kiến hợp tác giữa Anh và Pháp nhằm xây dựng một "liên minh của những người sẵn sàng" thực thi bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cho Ukraine. Đề xuất này tập trung vào việc triển khai lực lượng quân sự của châu Âu nhằm bảo vệ và thực thi các thỏa thuận hòa bình trong tương lai, một sáng kiến đầy tham vọng nhưng cũng không thiếu những thách thức lớn.
Theo thông tin từ các nhà lãnh đạo tham dự hội nghị, mục tiêu của sáng kiến này là tạo ra một liên minh với sự tham gia của một số quốc gia, cùng với Ukraine và Liên minh châu Âu, để thúc đẩy một kế hoạch hòa bình thay thế cho các đề xuất của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Cụ thể, sau khi thỏa thuận hòa bình tiềm năng được ký kết, lực lượng gìn giữ hòa bình của châu Âu sẽ có mặt tại Ukraine trong giai đoạn sau của quá trình hòa bình. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất hiện nay là sự thiếu đồng thuận giữa các quốc gia trong việc triển khai quân đội thực hiện kế hoạch này.
Các quốc gia sẵn sàng ủng hộ
Bất chấp sự thiếu đồng thuận, một số quốc gia đã thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ với kế hoạch của Anh và Pháp. Đi đầu trong sáng kiến này là Anh và Pháp, hai quốc gia sở hữu quân đội hùng mạnh và vũ khí hạt nhân. Cả hai quốc gia này đã bày tỏ sẵn sàng tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình để giúp Ukraine sau khi chiến tranh kết thúc. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đã xác nhận rằng quân đội Pháp có thể sẽ hiện diện tại Ukraine, nếu thỏa thuận hòa bình được thông qua.
Bên cạnh đó, các quốc gia vùng Baltic như Estonia, Lithuania, Latvia và Phần Lan cũng có thể gia nhập liên minh. Với vị trí địa lý gần Nga và nằm trong NATO, các quốc gia này đã tỏ ra lo ngại về sự đe dọa từ Moscow và sẵn sàng tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình.
Ngoài các quốc gia châu Âu, Canada, một thành viên NATO, cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với sáng kiến này. Thủ tướng Canada Justin Trudeau mới đây tiết lộ rằng Ottawa đang xem xét các khả năng và không loại trừ khả năng gia nhập liên minh quân sự này.
Những quốc gia phản đối và lo ngại
Tuy nhiên, không phải quốc gia nào ở châu Âu cũng đồng tình với việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tới Ukraine. Một số quốc gia lớn đã bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ.
Ba Lan, dù là quốc gia có quân đội mạnh và là một trong những người ủng hộ Ukraine mạnh mẽ nhất trong cuộc chiến này, đã tuyên bố không tham gia vào liên minh quân sự. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk nhấn mạnh rằng đất nước này sẽ tập trung vào việc bảo vệ biên giới phía Đông của NATO thay vì gửi quân tới Ukraine. Ba Lan cũng đã tiếp nhận gần 2 triệu người tị nạn Ukraine và cung cấp hỗ trợ hậu cần, nhưng không có kế hoạch triển khai quân đội.
Đức, quốc gia kinh tế lớn nhất châu Âu, cũng phản đối mạnh mẽ việc gửi quân tới Ukraine. Mặc dù Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius đã để ngỏ khả năng triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình trong một khu vực phi quân sự nếu có thỏa thuận ngừng bắn, nhưng Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã bác bỏ khả năng gửi quân vào Ukraine. Hơn nữa, việc triển khai quân đội Đức ra nước ngoài còn phụ thuộc vào sự phê chuẩn của Quốc hội, điều này khiến việc triển khai quân trở nên khó khăn.
Hungary và Slovakia, hai quốc gia đồng minh gần gũi của Nga, cũng đã phản đối kế hoạch triển khai quân sự tại Ukraine. Thủ tướng Hungary Viktor Orban đã chỉ trích mạnh mẽ sáng kiến của Anh và Pháp, cho rằng nó chỉ có thể kéo dài xung đột thay vì tìm kiếm giải pháp hòa bình.
Những nước còn hoài nghi, cân nhắc
Một số quốc gia châu Âu khác cũng đang cân nhắc việc tham gia nhưng chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Tây Ban Nha, mặc dù có quan hệ tốt với Ukraine, vẫn chưa sẵn sàng tham gia vào các chiến dịch quân sự ở nước ngoài. Ngoại trưởng Tây Ban Nha José Manuel Albares đã phát biểu rằng hiện tại còn quá sớm để quyết định về việc triển khai quân.
Hà Lan và Bồ Đào Nha cũng là những quốc gia đang chờ quyết định cuối cùng. Trong khi Bồ Đào Nha đã bày tỏ sự ủng hộ nhưng sẽ chờ sự đồng thuận từ Hội đồng Quốc phòng, Hà Lan vẫn tham gia thảo luận nhưng chưa đưa ra cam kết cụ thể.
Một số quốc gia như Ý và Ireland vẫn còn nhiều hoài nghi về việc triển khai quân đội tới Ukraine. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni đã tỏ ra thận trọng, nhấn mạnh rằng việc triển khai quân đội có thể làm tình hình càng phức tạp hơn. Meloni cho rằng cách tốt nhất để bảo vệ Ukraine là áp dụng Điều 5 của NATO về phòng thủ tập thể, nhưng vì Ukraine không phải là thành viên của NATO, việc áp dụng điều này là không khả thi.
Ireland, dù không phản đối trực tiếp nhưng cũng chưa sẵn sàng tham gia. Chính phủ Ireland cho rằng sẽ cần thêm thời gian để đánh giá tình hình, đặc biệt là khi một thỏa thuận hòa bình chính thức vẫn chưa được đạt được.
