Mở rộng đối tượng tham gia từ năm 2026
Luật Việc làm 2025 mang đến nhiều thay đổi quan trọng trong chính sách bảo hiểm thất nghiệp, với mục tiêu mở rộng diện bao phủ, tăng quyền lợi cho người lao động và tạo điều kiện để doanh nghiệp linh hoạt hơn trong bối cảnh kinh tế biến động.
So với Luật Việc làm 2013, luật mới bổ sung nhiều nhóm người lao động bắt buộc tham gia bảo hiểm thất nghiệp, trong đó có cả lao động làm việc theo hợp đồng từ 1 tháng trở lên và các chức danh quản lý hưởng lương như giám đốc, tổng giám đốc, thành viên hội đồng quản trị, kiểm soát viên…
Người làm việc không trọn thời gian nhưng có tiền lương tháng bằng hoặc cao hơn mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất cũng thuộc diện phải tham gia. Hiện nay, mức tối thiểu này tương đương mức tham chiếu 2,34 triệu đồng/tháng.
Việc mở rộng đối tượng tham gia được kỳ vọng sẽ giúp tăng độ bao phủ an sinh xã hội, bảo vệ nhóm lao động ngắn hạn, làm việc không trọn thời gian hoặc lao động tự do - những người thường xuyên đối mặt với nguy cơ mất việc và giảm thu nhập.
Một điểm nổi bật khác là thời gian chờ nhận trợ cấp thất nghiệp được rút ngắn từ 15 ngày xuống còn 10 ngày làm việc. Người lao động sẽ được hưởng trợ cấp sớm hơn 5 ngày so với trước, tức là bắt đầu từ ngày làm việc thứ 11 kể từ khi nộp đủ hồ sơ.
Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa cũng được nâng lên bằng 5 lần mức lương tối thiểu vùng, thay vì giới hạn theo lương cơ sở như trước đây. Người thất nghiệp còn được hỗ trợ tiền ăn trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng nghề.
Mức trợ cấp tối đa tăng rõ rệt
Từ ngày 1/1/2026, toàn bộ người lao động, không phân biệt khu vực công hay tư, sẽ áp dụng thống nhất mức lương tối thiểu vùng để tính mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa. Theo Nghị định 74/2024 của Chính phủ, mức lương tối thiểu vùng hiện nay dao động từ 3.450.000 đồng/tháng (vùng 4 - thấp nhất) đến 4.960.000 đồng/tháng (vùng 1 - cao nhất).
Nếu giữ nguyên mức này, người lao động trước đây hưởng theo lương cơ sở sẽ được nâng mức trợ cấp tối đa từ 11.700.000 đồng/tháng (theo lương cơ sở 2.340.000 đồng) lên ít nhất 17.250.000 đồng/tháng.
Trong trường hợp lương tối thiểu vùng được điều chỉnh tăng như dự thảo năm 2026 lên 3.700.000 đồng/tháng (vùng 4) và 5.310.000 đồng/tháng (vùng 1) thì mức trợ cấp thất nghiệp tối đa có thể đạt tới 18.500.000 đồng/tháng, tức tăng gần 7 triệu đồng mỗi tháng so với hiện nay.
Với mức hưởng tăng, người lao động tham gia đầy đủ bảo hiểm thất nghiệp sẽ được hưởng lợi rõ rệt, nhất là trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng linh hoạt và nhiều biến động.
Quy định mới về đóng bảo hiểm thất nghiệp
Theo khoản 1 Điều 33 Luật Việc làm 2025, mức đóng và trách nhiệm đóng bảo hiểm thất nghiệp được quy định như sau: Người lao động đóng tối đa 1% tiền lương tháng; Người sử dụng lao động đóng tối đa 1% quỹ tiền lương tháng của người lao động đang tham gia; Nhà nước hỗ trợ tối đa 1%, do ngân sách Trung ương bảo đảm. Việc đóng bảo hiểm thất nghiệp được thực hiện cùng thời điểm với bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Đối với người lao động làm việc theo sản phẩm hoặc khoán công trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp, có thể lựa chọn hình thức đóng theo tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng. Nếu trong tháng người lao động không có lương từ 14 ngày làm việc trở lên, họ sẽ không phải đóng bảo hiểm thất nghiệp tháng đó.
Tăng tính linh hoạt cho doanh nghiệp, hỗ trợ người lao động trong khủng hoảng
Luật Việc làm 2025 cũng mang đến nhiều điểm mới giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong quản lý nhân sự. Theo đó, doanh nghiệp không còn phải chứng minh không đủ kinh phí đào tạo, nâng cao tay nghề cho người lao động hay gặp khó khăn do suy giảm kinh tế, bất khả kháng khi buộc phải thay đổi cơ cấu, công nghệ sản xuất kinh doanh.
Thay vào đó, họ chỉ cần đáp ứng các điều kiện như thay đổi cơ cấu, công nghệ; bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh, địch họa; hoặc phải di dời, thu hẹp nơi sản xuất kinh doanh theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Một thay đổi quan trọng khác là Chính phủ được giao quyền giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp trong trường hợp xảy ra khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm, căn cứ vào thực tế và kết dư của Quỹ bảo hiểm thất nghiệp.
Các chuyên gia bảo hiểm xã hội đánh giá, quy định này giúp người lao động và doanh nghiệp được chia sẻ gánh nặng, kịp thời khắc phục khó khăn, đồng thời phát huy ý nghĩa nhân văn của chính sách bảo hiểm thất nghiệp.
Những cải cách toàn diện trong Luật Việc làm 2025 cho thấy nỗ lực của Nhà nước trong việc nâng cao an sinh xã hội, bảo đảm quyền lợi của người lao động, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường kinh tế nhiều thách thức.
