Sau gần ba năm xung đột, cuộc chiến giữa Ukraine và Liên bang Nga đang ở trong giai đoạn cực kỳ căng thẳng, không chỉ về quân sự mà còn về chính trị. Trước bối cảnh này, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tuyên bố sẽ sẵn sàng đề xuất trao đổi lãnh thổ với Liên bang Nga trong các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng. Đặc biệt, ông nhấn mạnh rằng một trong những khu vực có thể được trao đổi là lãnh thổ mà Ukraine đã chiếm được từ khu vực Kursk của Nga cách đây khoảng sáu tháng.
Thông tin này được tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn với The Guardian vào ngày 11/2, trong đó Tổng thống Ukraine khẳng định rằng mọi khu vực lãnh thổ của Ukraine đều quan trọng và không có khu vực nào được ưu tiên hơn khu vực khác trong các cuộc đàm phán. Mặc dù không tiết lộ cụ thể các khu vực mà Kiev có thể yêu cầu trao đổi, nhưng tuyên bố này vẫn khiến dư luận và các chuyên gia quốc tế đặt ra nhiều câu hỏi về tính khả thi của thỏa thuận.
Không lâu sau khi Zelensky đưa ra đề xuất, phản ứng từ phía Nga là nhanh chóng và mạnh mẽ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga, Maria Zakharova, đã bác bỏ hoàn toàn ý tưởng về việc trao đổi lãnh thổ. Theo bà, tuyên bố của Zelensky chỉ là một nỗ lực đánh lạc hướng nhằm che giấu tình hình quân sự đang khó khăn của Ukraine tại khu vực Kursk, nơi các cuộc giao tranh vẫn diễn ra ác liệt.
Kể từ khi Ukraine phát động cuộc tấn công xuyên biên giới vào tỉnh Kursk vào tháng 8 năm ngoái, khu vực này đã trở thành một trong những mặt trận căng thẳng nhất giữa hai bên. Mặc dù quân đội Ukraine đã chiếm được một phần lãnh thổ tại Kursk, Nga đã phản công và giành lại phần lớn diện tích vùng này, gây thiệt hại nặng nề cho Ukraine. Việc đề xuất trao đổi lãnh thổ có thể là một động thái nhằm giảm bớt căng thẳng tại khu vực này, nhưng cũng có thể khiến Ukraine phải đối mặt với những nhượng bộ không thể lường trước.
Trong bối cảnh căng thẳng, Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình. Tổng thống Donald Trump, người luôn bày tỏ quan điểm rằng một giải pháp hòa bình có thể đạt được, đã cử đặc phái viên Keith Kellogg tới Kiev để soạn thảo các đề xuất cụ thể nhằm chấm dứt cuộc xung đột. Điều này diễn ra trong khi cuộc chiến đang khiến Ukraine chịu tổn thất nặng nề và phương Tây phải đối mặt với những quyết định khó khăn về việc duy trì hay thay đổi chiến lược hỗ trợ Kiev.
Tuy nhiên, dù Mỹ và các quốc gia phương Tây đang thúc đẩy các cuộc đàm phán, Ukraine không thể không bày tỏ lo ngại về việc các cam kết an ninh có thể bị bỏ qua. Tổng thống Zelensky cho rằng nếu không có những cam kết quân sự vững chắc từ phía Mỹ, chẳng hạn như việc Ukraine gia nhập NATO hoặc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế, Moscow có thể lợi dụng thời gian để tái tổ chức và chuẩn bị cho một cuộc tấn công mới. Zelensky thừa nhận rằng Ukraine cần một cam kết mạnh mẽ từ Washington để đảm bảo sự ổn định lâu dài sau cuộc xung đột.
Bên cạnh các yêu cầu an ninh, Tổng thống Zelensky cũng khéo léo đưa ra một lời mời đầu tư hấp dẫn dành cho các công ty Mỹ. Ông khẳng định rằng những công ty nào hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến này sẽ có cơ hội tham gia vào việc tái thiết đất nước sau chiến tranh. Ukraine sở hữu một trong những nguồn tài nguyên khoáng sản lớn nhất châu Âu, và Zelensky tin rằng việc bảo vệ đất nước khỏi sự kiểm soát của Nga sẽ mang lại cơ hội đầu tư lớn cho các đối tác quốc tế.
“Chúng tôi có tài nguyên thiên nhiên giá trị, và điều này sẽ không chỉ tạo ra việc làm cho người dân Ukraine mà còn mang lại lợi nhuận lớn cho các công ty Mỹ,” Zelensky chia sẻ với The Guardian. Đây là một chiến lược khôn ngoan của Ukraine để duy trì sự ủng hộ từ Mỹ, đồng thời xây dựng một nền tảng kinh tế vững chắc cho quốc gia sau khi cuộc chiến kết thúc.
Mặc dù Tổng thống Trump cho biết đã đạt được một số tiến triển trong các cuộc tiếp xúc ngoại giao gần đây, nhưng các cuộc đàm phán vẫn chưa đạt được một kết quả rõ ràng. Nga yêu cầu các điều kiện cụ thể như việc Ukraine từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và đảm bảo tình trạng trung lập, không vũ khí hạt nhân, còn Mỹ và phương Tây đòi hỏi sự bảo vệ cho Ukraine khỏi sự xâm lược của Nga. Đây là những điều kiện mà cả hai bên đều khó có thể chấp nhận trong thời gian ngắn.
Sự thiếu hụt chi tiết trong các cuộc thảo luận cũng cho thấy rằng tiến trình hòa bình vẫn còn ở giai đoạn đầu và chưa có một cam kết nào rõ ràng từ cả Nga và Ukraine. Điều này khiến các chuyên gia quốc tế lo ngại về khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình bền vững trong tương lai gần.
