Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, tháng 9/2024, Việt Nam xuất khẩu được hơn 121 nghìn tấn sắn và các sản phẩm từ sắn, trị giá 56,74 triệu USD, giảm 36,8% về lượng và giảm 34,7% về trị giá so với tháng 8/2024; so với tháng 9/2023 giảm 53,9% về lượng và giảm 53,7% về trị giá.
Lũy kế 9 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn đạt 1,91 triệu tấn, trị giá 879,22 triệu USD, giảm 10% về lượng và giảm 1,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.
Trong tháng 9/2024, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn lớn nhất của Việt Nam, chiếm 92,92% về lượng và chiếm 91,79% về trị giá trong tổng xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của cả nước, với 112,45 nghìn tấn, trị giá 52,08 triệu USD, giảm 39% về lượng và giảm 36,7% về trị giá tháng 8/2024; so với tháng 9/2023 giảm 55,6% về lượng và giảm 55,6% về trị giá.
Hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành, Lào Cai. Ảnh: T.Bình
Lũy kế 9 tháng đầu năm 2024, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc 1,76 triệu tấn sắn và các sản phẩm từ sắn, trị giá 802,78 triệu USD, giảm 9,2% về lượng và giảm 0,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.
Đáng chú ý, trong tháng 9/2024, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang các thị trường như: Malaysia, Philippines, Nhật Bản và Pakistan đều tăng cả về lượng và trị giá so với cùng kỳ năm 2023, tuy nhiên, lượng xuất khẩu sang các thị trường này đều ở mức thấp.
Trong 9 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn sang một số thị trường vẫn tăng trưởng tốt cả về lượng và trị giá so với cùng kỳ năm 2023 như: Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia và Pakistan. Tuy nhiên xuất khẩu sang các thị trường lớn như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Philippines đều giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2023.
Trong đề án "Phát triển bền vững ngành hàng sắn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050", Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xác định giữ vững thị trường tiêu thụ sắn hiện có (Trung Quốc, Hàn Quốc...). Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường EU, Đông Bắc Á.
Theo đó, mục tiêu đến năm 2030, sản lượng sắn tươi cả nước đạt khoảng 11,5 - 12,5 triệu tấn; trong đó, sản lượng sắn tươi dùng để chế biến sâu một số sản phẩm (tinh bột, etanol, mỳ chính...) chiếm khoảng 85%; diện tích trồng sắn sử dụng giống đúng tiêu chuẩn chất lượng đạt 40-50%; diện tích trồng sắn áp dụng quy trình canh tác bền vững đạt 50%; kim ngạch xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn đạt 1,8 - 2,0 tỷ USD.
Cây sắn có nhiều công dụng trong chế biến công nghiệp, thức ăn gia súc và lương thực - thực phẩm. Củ sắn dùng để ăn tươi, làm thức ăn gia súc, chế biến sắn lát khô, bột sắn nghiền, tinh bột sắn, tinh bột sắn biến tính, các sản phẩm từ tinh bột sắn.
Thân sắn dùng để làm giống, làm nấm, làm củi đun, nguyên liệu cho công nghiệp xenlulo. Lá sắn được sử dụng để làm thức ăn trong chăn nuôi như nuôi cá, nuôi tằm và sau đó được xuất sang các thị trường Hàn Quốc, Nhật Bản, các khu vực đông người châu Á sinh sống.
Hiện, cả nước có trên 40 tỉnh, thành trồng sắn, tập trung ở 5 vùng trọng điểm chính gồm Trung du miền núi phía Bắc, Bắc Trung bộ, Duyên hải Nam Trung bộ, Tây Nguyên và Đông Nam bộ với diện tích dao động từ 520.000 - 550.000 ha, năng suất đạt từ 19-20 tấn/ha, sản lượng đạt trên 10 triệu tấn củ tươi. Tuy nhiên lượng sắn lát trữ kho của doanh nghiệp vụ 2023-2024 rất thấp, ước tính chỉ bằng 60% sản lượng trữ kho của vụ 2022-2023. Nguyên nhân có thể do giá đầu vào cao, nhu cầu tiêu thụ chưa khởi sắc, giá đầu ra giữ ở mức thấp, gây rủi ro lớn cho doanh nghiệp khi trữ hàng vào kho.
Trung Quốc chi hơn 800 triệu USD nhập khẩu sắn và các sản phẩm sắn của Việt Nam. Ảnh TL
Về chế biến, hiện cả nước có khoảng trên 140 nhà máy chế biến tinh bột sắn, với tổng công suất thiết kế 13,4 triệu tấn củ tươi/năm, tổng công suất thực tế 9,3 triệu tấn/năm. Các nhà máy phân bố chủ yếu ở vùng Đông Nam bộ, với khoảng trên 70 nhà máy, phần lớn được đầu tư bàn bản, đang trong quá trình cập nhật và nâng cao công nghệ chế biến sản phẩm từ sắn.
Hiện nay, cây sắn không phải là cây xóa đói, giảm nghèo như những hình dung trước đây mà đã phát triển thành một loại cây trồng đa giá trị, có hiệu quả kinh tế cao với kim ngạch xuất khẩu luôn duy trì ổn định từ 1 - 1,4 tỷ USD.
Các doanh nghiệp xuất khẩu cho biết tinh bột sắn Việt Nam rất được ưa chuộng tại Trung Quốc, nhất là trong dịp chế biến bánh kẹo mùa Trung Thu và các lễ hội cuối năm. Tuy nhiên, cạnh tranh vẫn khốc liệt với các đối thủ giá rẻ và bột ngô cũng đang thay thế một phần tinh bột sắn. Ngoài Việt Nam, Thái Lan thì Trung Quốc còn tăng mua từ Lào, Campuchia và Brazil, trong khi giảm nhập từ Indonesia.
Hiệp hội Sắn Việt Nam đặt mục tiêu xuất khẩu đạt 2 tỷ USD vào năm 2028 và 2,5 tỷ USD năm 2050. Các chuyên gia cũng cảnh báo, ngành cần cải thiện chất lượng sản phẩm, đặc biệt khi Trung Quốc đánh giá tinh bột sắn Thái Lan ổn định hơn về cả số lượng lẫn chất lượng.
