Tiếng Việt là một ngôn ngữ rất giàu âm điệu và có nhiều âm thanh đặc trưng, khiến việc phát âm trở thành một nghệ thuật không dễ dàng với nhiều người, dù là người Việt bản xứ hay người học tiếng Việt. Trong số những từ ngữ gây khó phát âm, “khúc khuỷu” được xem là một trong những từ khó nhất.
Theo soha.vn, “Khúc khuỷu” mang nghĩa chỉ những vật hoặc địa hình có nhiều đoạn gập lại, cong queo, không thẳng, gây khó khăn trong việc di chuyển hoặc quan sát. Chẳng hạn như “con đường khúc khuỷu” - một con đường quanh co với nhiều đoạn gập ghềnh, hoặc “cánh tay khúc khuỷu” - chỉ cánh tay có nhiều khớp uốn cong. Từ này gợi lên hình ảnh phức tạp, không liền mạch, và chính vì ý nghĩa đó, “khúc khuỷu” còn trở thành một trong những từ khó phát âm nhất trong tiếng Việt.
Từ này không chỉ khiến người nước ngoài “chào thua” mà ngay cả người Việt cũng phải “méo mồm” khi đọc nhanh. Vậy tại sao từ “khúc khuỷu” lại trở thành một thách thức lớn trong phát âm và điều này nói lên điều gì về đặc điểm của tiếng Việt?
Trước hết, hãy phân tích cấu trúc từ “khúc khuỷu”. Từ này gồm hai phần: “khúc” và “khuỷu”. Mỗi phần đều chứa những âm thanh mà người học tiếng Việt hay người phát âm bình thường dễ bị vấp, đặc biệt là âm đầu và âm cuối, cộng thêm các thanh điệu phức tạp. Âm đầu “kh” vốn đã là một âm khó, vì nó là âm thanh không có trong nhiều ngôn ngữ khác. Nó yêu cầu người phát âm phải có vị trí lưỡi và luồng hơi chính xác để phát ra âm “kh” mạnh, gần giống như tiếng thở ra khi làm lạnh. Tiếp theo là âm “c” ở cuối từ “khúc”, khiến việc nối âm trở nên khó khăn, dễ bị lạc âm hay sai sót nếu không cẩn thận.
Phần thứ hai là “khuỷu”, cũng không kém phần phức tạp. Âm đầu “kh” lặp lại, nối với âm “uỷu” có nguyên âm kép và dấu hỏi cùng dấu sắc, tạo ra một thanh điệu nhấp nhô khó kiểm soát. Người nói phải điều chỉnh đúng cường độ, độ vang của âm thanh để không bị nói sai thanh, làm thay đổi nghĩa từ. Dấu hỏi trong “khuỷu” khiến âm thanh có sự lên xuống rõ rệt, trong khi dấu sắc tạo nên một âm cao, khiến người phát âm phải “leo” lên xuống trong cùng một từ mà không bị hụt hơi hay lệch nhịp. Sự phức tạp này làm cho “khuỷu” trở thành một phần không dễ dàng trong từ ghép.
Khi ghép lại thành “khúc khuỷu”, từ này trở thành một cụm từ gây khó phát âm do sự kết hợp của hai âm đầu “kh”, hai âm kết thúc có âm bật hơi và nguyên âm đôi phức tạp với thanh điệu xen kẽ. Chính điều này khiến cả người Việt và người nước ngoài đều gặp trở ngại. Với người bản xứ, dù đã quen thuộc với từ, việc phát âm nhanh hoặc nói nhiều lần từ “khúc khuỷu” liên tục cũng có thể làm méo mồm, vấp váp do lưỡi phải liên tục di chuyển, điều chỉnh giữa các âm khó. Còn với người nước ngoài, sự kết hợp của nhiều âm khó trong cùng một từ khiến họ thường xuyên “chào thua”, thậm chí phải luyện tập lâu dài mới có thể đọc được gần đúng.
