Bộ Công an vừa có dự thảo báo cáo Quốc hội giải trình một số nội dung của dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ được đại biểu Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6.
Quy định về điểm và trừ điểm giấy phép lái xe
Trước đó, khi đưa ra thảo luận tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, dự thảo luật không quy định về điểm và trừ điểm giấy phép lái xe (GPLX). Tuy nhiên, qua ý kiến góp ý của một số đại biểu, cơ quan soạn thảo nhận thấy việc đưa quy định điểm, trừ điểm GPLX vào dự luật là cần thiết.
Bộ Công an cho hay, ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông hiện nay còn kém. Điều đó được chứng minh qua việc xử lý vi phạm giao thông hằng năm ở mức cao, trên 3 triệu trường hợp vi phạm.
Tai nạn giao thông trong nước tuy đã giảm nhưng còn ở mức cao, nhiều vụ đặc biệt nghiêm trọng chủ yếu do lỗi của người lái xe, không chấp hành các quy định của pháp luật về giao thông đường bộ.
Thêm vào đó, việc quản lý người lái xe sau khi được sát hạch, cấp GPLX đang bị buông lỏng; cơ quan chức năng chưa có các biện pháp quản lý phù hợp, nhất là quản lý việc chấp hành pháp luật của người lái xe.
Vẫn theo Bộ này, hiện nay, luật Xử lý vi phạm hành chính chỉ quy định hình thức xử phạt tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề; Nghị định số 100/2019 cũng chỉ quy định các hành vi vi phạm nghiêm trọng về trật tự, an toàn giao thông thì bị tước quyền sử dụng GPLX có thời hạn.
Khi xử phạt, cơ quan chức năng tước GPLX có thời hạn, người lái xe không được phép điều khiển phương tiện, dẫn đến tác động trực tiếp đến các hoạt động sản xuất kinh doanh, đời sống hằng ngày của người dân, nhưng vẫn chưa quản lý được quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe.
Ngoài ra, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước tiên tiến trên thế giới như Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc... đều có quy định trừ điểm GPLX đối với người lái xe khi có các hành vi vi phạm, có nguy cơ gây mất an toàn giao thông cao, nhằm quản lý việc chấp hành pháp luật của người điều khiển phương tiện giao thông…
Từ những căn cứ đã nêu, Bộ Công an cho rằng cần thiết quy định về điểm và trừ điểm GPLX. Đây sẽ là một biện pháp quản lý Nhà nước (không phải là hình thức xử phạt vi phạm hành chính), nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình hiện nay.
Đồng thời, quy định trên còn góp phần quản lý người lái xe trong suốt quá trình từ khi đào tạo, sát hạch, cấp GPLX cho đến quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe, việc vi phạm và tái phạm.
Việc trừ điểm GPLX cũng sẽ tác động tới hành vi, nâng cao ý thức của người tham gia giao thông, giúp cơ quan quản lý giám sát toàn diện quá trình chấp hành sau vi phạm của người lái xe.
Bộ Công an cho biết, điểm sẽ được gán cho giấy phép lái xe (bằng lái xe), và nếu trong một năm người có giấy phép lái xe bị mất hết điểm, người đó sẽ phải thi lại giấy phép lái xe. Dự kiến mỗi người có 12 điểm/năm.
Theo Bộ Công an, để triển khai quy định trừ điểm giấy phép lái xe, Luật sẽ giao Chính phủ ban hành quy định cụ thể thẩm quyền, căn cứ, trình tự, thủ tục thực hiện trừ điểm, phục hồi giấy phép lái xe theo hướng như sau:
Các hành vi vi phạm nghiêm trọng, nguy cơ gây mất an toàn giao thông cao, người vi phạm sẽ bị trừ điểm giấy phép lái xe, mức trừ điểm cụ thể trong một lần vi phạm sẽ được nghiên cứu quy định cụ thể và đảm bảo không trùng chéo với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính.
Về thủ tục trừ điểm, phục hồi điểm sẽ bảo đảm đơn giản, hợp lý, tránh phiền hà cho người vi phạm, theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, số hóa hệ thống cơ sở dữ liệu về sát hạch, cấp giấy phép lái xe; hệ thống cơ sở dữ liệu về xử phạt vi phạm hành chính; khi có quyết định xử phạt (đối với hành vi vi phạm có quy định trừ điểm).
Theo đó, người lái xe sẽ nhận được thông báo của cơ quan xử phạt về việc giấy phép lái xe bị trừ điểm; hệ thống cơ sở dữ liệu sẽ tự động trừ điểm (không có sự tiếp xúc giữa người có thẩm quyền xử phạt và người vi phạm, nên sẽ không phát sinh tiêu cực, không trùng chéo với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính), hoặc sau một năm kể từ lần trừ điểm gần nhất nếu còn điểm hệ thống sẽ tự động phục hồi điểm cho người lái xe.
Dự kiến bỏ hạng A4, đưa hạng B1, B2 về cùng hạng B
Một nội dung đáng chú ý là về phân hạng giấy phép lái xe (bằng lái) cho phù hợp với Công ước Viên về giao thông đường bộ năm 1968 và thực tiễn của Việt Nam.
Việc này cũng sẽ không gây nhiều tác động khi thay đổi về chính sách, phù hợp với yêu cầu thực tiễn do quá trình phát triển của phương tiện, người điều khiển, xuất hiện nhiều loại phương tiện mới.
Bộ Công an chỉ rõ, để quy định phân hạng mới không gây nhiều tác động, đảm bảo thực thi trong quá trình triển khai thực hiện, dự kiến nội dung về phân hạng giấy phép lái xe quy định tại dự án luật sẽ bao gồm các nội dung.
Theo đó, việc cấp giấy phép lái xe theo hạng mới sẽ được thực hiện đối với người cấp lần đầu và cho những giấy phép lái xe thuộc các trường hợp cấp đổi, cấp lại.
Bỏ hạng A4 và không quy định hạng giấy phép lái xe cho người điều khiển máy kéo vì căn cứ vào kiểu loại, công dụng của phương tiện, loại phương tiện này sẽ được xếp vào nhóm xe máy chuyên dùng.
Đưa hạng B1 và B2 về cùng hạng B do căn cứ để phân hạng giấy phép lái xe là từ công suất, kiểu loại, động cơ, số chỗ ngồi.
Để tránh tác động xã hội, Bộ Công an chỉ rõ tại điều khoản chuyển tiếp sẽ quy định đối với giấy phép lái xe cấp trước khi luật này có hiệu lực thi hành sẽ được tiếp tục sử dụng theo thời hạn và giá trị ghi trên giấy phép lái xe.
Việc chuyển đổi chỉ thực hiện đối với sát hạch, cấp mới và các trường hợp cấp đổi, cấp lại, chuyển đổi thực hiện theo hướng có lợi cho người dân, không gây mất an toàn giao thông.
