Những tiếng kêu "lạ" mỗi khi cử động
Trong chuyên mục “Hỏi bác sĩ Zac” của báo News.com.au, bác sĩ Turner nhận được thư của một người đàn ông 46 tuổi đến từ Woy Woy, bang New South Wales (Úc), bày tỏ sự bối rối khi anh ngày càng phát ra nhiều tiếng động “già nua” trong sinh hoạt hằng ngày. Dù không đau đớn hay quá mệt mỏi, nhưng các âm thanh như rên rỉ, than vãn cứ tự nhiên bật ra mỗi lần anh cử động.
Bác sĩ Turner giải thích: Những tiếng rên, rên rỉ, thở dài đó thực chất là phản xạ của cơ thể để ổn định phần lõi (core) khi phải thực hiện động tác đòi hỏi lực như đứng lên, cúi xuống hay xoay người. Khi các cơ sâu như cơ hoành, cơ bụng và sàn chậu yếu đi theo tuổi tác, cơ thể cần dùng nhiều lực hơn để giữ thăng bằng, từ đó vô thức phát ra âm thanh.
“Bạn có thể tưởng tượng nó như một cánh cửa gỉ sét vẫn hoạt động, nhưng không thể im lặng được nữa”, bác sĩ Turner ví von.
Ngoài ra, não bộ cũng học theo thói quen: khi bạn phát ra tiếng mỗi lần đứng dậy, nó sẽ ghi nhớ và lặp lại, kể cả khi hành động đó không thật sự cần đến tiếng rên.
Đây là phần nhạc nền “cơ học” trong bản giao hưởng tuổi trung niên. Theo bác sĩ Turner, các tiếng “tách”, “rắc” thường là do bong bóng khí trong khớp bị nén vỡ, còn gọi là hiện tượng cavitation, thường không nguy hiểm. Trong khi đó, tiếng “lạo xạo” (crepitus) xảy ra khi lớp sụn khớp mòn dần theo thời gian.
Những tiếng "lách cách" khi duỗi hay xoay tay, chân là do dây chằng và gân bị giảm độ đàn hồi, giống như dây thun cũ.
Tất cả những điều này không có nghĩa là cơ thể bạn đang hỏng, mà đơn giản là nó đang gửi thông điệp: “Tôi cần bạn chú ý và chăm sóc nhiều hơn.”
Làm sao để lấy lại sự dẻo dai và… im lặng?
Theo bác sĩ Turner, bạn không cần chấp nhận “bản nhạc sống động” này như điều tất yếu. Dưới đây là một số giải pháp:
1. Di chuyển mỗi ngày
Chuyển động là “dầu bôi trơn” cho khớp. Dù chỉ là các bài tập nhẹ nhàng như squat, xoay vai, vươn người, nhưng nếu đều đặn, chúng giúp giữ cho khớp linh hoạt và mô cơ không bị chai cứng.
2. Hít thở đúng cách
Cơ hoành không chỉ dùng để thở mà còn giúp ổn định thân mình. Tập hít sâu, tập plank, hoặc hát, bơi đều là cách rèn luyện cơ hoành hoạt động hiệu quả hơn mà không cần “gào lên” mỗi lần vận động.
3. Tăng sức mạnh và độ linh hoạt
Dành khoảng 15–20 phút mỗi lần, vài lần mỗi tuần để tập kháng lực (với dây hoặc tạ nhẹ). Đừng quên giãn cơ để cải thiện độ mềm mại của cơ thể, giảm nguy cơ phát ra âm thanh “lục cục”.
Những âm thanh khó chịu đó không phải dấu hiệu bạn đang già đi quá nhanh, mà là cách cơ thể gửi tín hiệu cần bảo trì. Trên thực tế, không phải chúng ta vận động ít vì già đi, mà chúng ta già đi vì vận động ít.
Bác sĩ Turner khuyên mọi người hãy nhìn tấm gương của giáo sư Belinda Beck ở Úc. Bà đã chứng minh rằng tập kháng lực nặng hoàn toàn an toàn cho người trên 50 tuổi và còn giúp đảo ngược tình trạng loãng xương.
“Lần sau nếu ai đó lườm bạn vì tiếng rên khi đứng dậy, hãy nói với họ: ‘Đó là kỹ thuật giữ thăng bằng đỉnh cao đấy!’”, bác sĩ Turner hài hước kết luận.
