Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ghi nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của chủ hộ kinh doanh đã tham gia trước ngày Luật Bảo hiểm xã hội mới có hiệu lực từ 1/7/2025.
Theo đó, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 1/7/2025 của chủ hộ kinh doanh, để làm căn cứ giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.
Chủ hộ kinh doanh đã đủ điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã hội trước ngày Nghị quyết này ban hành, thì được giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm xã hội kể từ ngày đủ điều kiện hưởng chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định.
Đối với chủ hộ kinh doanh có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và đã được cơ quan Bảo hiểm xã hội hoàn trả số tiền đã đóng, nếu có nguyện vọng bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước đó, thì nộp lại số tiền đã được hoàn trả vào Quỹ Bảo hiểm xã hội.
Trường hợp chủ hộ kinh doanh có yêu cầu hoàn trả tiền đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, thì cơ quan Bảo hiểm xã hội thực hiện hoàn trả.
Đồng thời, thu hồi số tiền mà chủ hộ kinh doanh đã hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội trước đây (nếu có) và không tính lãi.
Đề xuất chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc được giải quyết chế độ. (Ảnh minh họa).
Thống kê của BHXH Việt Nam, tính đến hết ngày 31/5/2023 có 3.567 chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH bắt buộc; số tiền đã đóng vào quỹ BHXH khoảng 113 tỷ đồng. Đã có 9.648 lượt chủ hộ kinh doanh được giải quyết và chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, với số tiền 13,28 tỷ đồng. Có 1 người được giải quyết, chi trả chế độ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, số tiền là 21,55 triệu đồng; có 275 người được giải quyết chế độ hưu trí, tử tuất, số tiền là 32,840 tỷ đồng; 397 người được giải quyết hưởng BHXH một lần với số tiền là 9,328 tỷ đồng.
Bộ LĐTB&XH cho biết, việc cơ quan BHXH đã thực hiện thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh là không đúng quy định của pháp luật. Về nguyên tắc, nếu thu BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật thì phải hoàn trả tiền đóng BHXH đã thu không đúng.
Tuy nhiên, việc hoàn trả tiền đóng BHXH trong trường hợp này có một số bất cập, hạn chế. Đó là, những chủ hộ kinh doanh này đã được cơ quan BHXH thu BHXH bắt buộc trong thời gian dài; có nhiều người đã được giải quyết hưởng các chế độ BHXH bắt buộc.
Việc hoàn trả tiền đóng BHXH bắt buộc thì đồng thời cũng sẽ phải thu hồi số tiền đã được giải quyết các chế độ BHXH là khá phức tạp, không đảm bảo quyền lợi của các chủ hộ, nhiều người đã đến tuổi nghỉ hưu. Việc hoàn trả tiền đóng BHXH không phù hợp với chủ trương của Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018, quy định của Luật BHXH số 41/2024/QH15 về mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.
Về cơ bản, các cơ quan liên quan đều thống nhất với chủ trương giải quyết theo hướng ghi nhận thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để tính hưởng BHXH đối với chủ hộ kinh doanh.
Với những lý do trên, Bộ LĐTB&XH đề xuất xây dựng Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ghi nhận thời gian đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh đã tham gia trước ngày Luật BHXH số 41/2024/QH15 có hiệu lực thi hành.
