Lễ hội không chỉ là nét văn hóa đặc trưng của các quốc gia Á Đông mà còn phát triển thành một ngành kinh tế tỷ USD, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng GDP và tạo công ăn việc làm cho hàng triệu người.
Việt Nam có nền văn hóa lễ hội phong phú, đặc biệt trong dịp đầu năm. Những lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa văn hóa mà còn tạo ra tác động lan tỏa đến kinh tế khi thu hút hàng triệu du khách trong và ngoài nước, thúc đẩy các dịch vụ liên quan.
Sự bùng nổ của kinh tế lễ hội trên toàn cầu
Theo báo cáo của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), du lịch lễ hội đóng góp hơn 50 tỷ USD mỗi năm cho các nền kinh tế khu vực châu Á và hơn 200 tỷ USD trên toàn thế giới. Các hoạt động trong lễ hội như du lịch, ăn uống, lưu trú, mua sắm quà lưu niệm và dịch vụ giải trí đã thúc đẩy tiêu dùng mạnh mẽ.
Số liệu của Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc năm 2024 chỉ ra, trong dịp Tết Nguyên đán đầu năm, người dân nước này có thể chi tiêu hơn 130 tỷ USD cho du lịch, mua sắm và giải trí. Lượng khách du lịch nội địa tăng vọt, với hơn 500 triệu chuyến đi trong nước và quốc tế.
Năm 2024, Tổng cục Du lịch Việt Nam cho biết, nước ta có khoảng 8.000 lễ hội diễn ra mỗi năm, thu hút hàng triệu lượt khách du lịch. Riêng mùa lễ hội đầu năm, doanh thu ngành du lịch có thể đạt trên 300 triệu USD, trong đó lượng khách du lịch tăng 30% so với cùng kỳ năm trước.
Tại Hàn Quốc, lễ hội Chuseok, tương đương với Tết Trung thu, giúp ngành du lịch và bán lẻ nước này tăng trưởng mạnh. Tại Hàn Quốc, Tết Trung thu là một dịp quan trọng. Nhờ đó, các trung tâm thương mại, nhà hàng và khu du lịch đều hưởng lợi lớn, doanh thu ước tính đạt 5 tỷ USD mỗi năm.
Lễ hội Songkran của Thái Lan cũng thu hút hơn 3 triệu du khách quốc tế mỗi năm, mang lại hơn 2 tỷ USD doanh thu cho nền kinh tế, Bộ Du lịch và Thể thao Thái Lan cho biết.
Trong khi đó, tại Nhật Bản, lễ hội Obon rất nổi tiếng, là dịp cao điểm của du lịch nội địa, với hàng triệu người di chuyển, làm tăng doanh thu của ngành vận tải, khách sạn và dịch vụ ăn uống, với tổng doanh thu ước tính lên đến 10 tỷ USD hàng năm, số liệu năm 2024 của Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản.
Cao điểm mùa lễ hội đầu năm Việt Nam
Việt Nam có hơn 8.000 lễ hội diễn ra trên khắp cả nước. Mùa lễ hội đầu năm (từ tháng Giêng đến tháng Ba âm lịch) được coi là giai đoạn cao điểm. Trong đó, du lịch tâm linh đóng vai trò quan trọng trong ngành du lịch Việt Nam. Các lễ hội lớn đầu năm như Lễ hội Chùa Hương (Hà Nội), Lễ hội Yên Tử (Quảng Ninh), Lễ hội Đền Hùng (Phú Thọ), Lễ hội Đền Mẫu (Lạng Sơn), Lễ hội Đền Trần, Phủ Dày (Nam Định),... thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm, tạo ra doanh thu lớn trong các ngành dịch vụ, bán lẻ, vận tải.
Theo báo cáo của Tổng cục Du lịch Việt Nam, năm 2023, du lịch tâm linh chiếm khoảng 30% tổng lượng khách du lịch nội địa và đóng góp hơn 1,2 tỷ USD vào nền kinh tế.
Chẳng hạn, lễ hội Chùa Hương là lễ hội dài nhất Việt Nam, kéo dài từ mùng 6 tháng Giêng đến hết tháng 3 âm lịch. Theo Sở Du lịch Hà Nội, năm 2024, lễ hội thu hút hơn 1,5 triệu lượt khách, mang lại doanh thu hơn 200 tỷ đồng cho ngành du lịch Hà Nội, theo Sở Du lịch Hà Nội năm 2024.
Lễ hội Yên Tử diễn ra từ mùng 10 tháng Giêng, lễ hội này thu hút hàng trăm nghìn du khách mỗi năm, đóng góp hàng trăm tỷ đồng cho ngành du lịch Quảng Ninh.
Theo số liệu của Ban Quản lý Khu di tích và danh thắng Yên Tử, doanh thu từ vé tham quan Yên Tử trong giai đoạn từ 1/1/2024 đến 9/2/2025 đạt trên 14,585 tỷ đồng. Riêng trong 5 ngày Tết Nguyên đán Ất Tỵ, doanh thu phí tham quan tại đây đạt trên 2,4 tỷ đồng.
Lễ hội Đền Hùng là sự kiện văn hóa quan trọng, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm. Năm 2023, hơn 8 triệu lượt khách đã tham dự lễ hội, mang lại doanh thu ước tính hơn 500 tỷ đồng.
Tín ngưỡng thờ Mẫu là nét đặc trưng trong văn hóa tâm linh Việt Nam, với nhiều lễ hội lớn thu hút hàng triệu người tham dự. Lễ hội Phủ Dầy (Nam Định) thu hút hơn 500.000 lượt khách mỗi năm, mang lại doanh thu hơn 100 tỷ đồng cho ngành du lịch địa phương. Lễ hội Đền Trần (Nam Định) được tổ chức vào tháng Giêng âm lịch, thu hút khoảng 1 triệu lượt khách, với tổng doanh thu du lịch ước tính đạt 150 tỷ đồng.
Lễ hội Phủ Tây Hồ (Hà Nội) cũng là một trong những trung tâm tín ngưỡng quan trọng, thu hút khoảng 800.000 lượt khách mỗi năm, đóng góp hàng chục tỷ đồng cho ngành du lịch thủ đô.
Theo các chuyên gia, với sự phát triển mạnh mẽ của du lịch lễ hội và du lịch tâm linh, ngành kinh tế này sẽ tiếp tục là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia Á Đông và trên toàn thế giới. Nếu được quản lý tốt, lễ hội không chỉ là cơ hội kinh doanh mà còn là phương tiện quảng bá văn hóa hiệu quả, đưa hình ảnh quốc gia vươn xa trên trường quốc tế.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển du lịch lễ hội trong việc thu hút và phục vụ khách du lịch, Chuyên gia văn hóa Lê Thị Vương Nguyệt nói, việc phát triển du lịch lễ hội chính là sử dụng ưu thế này để thu hút du khách, đem lại những tác động tích cực cho nền kinh tế Việt Nam.
