Thông tư này ban hành kèm theo Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm – bao gồm cả loài được ưu tiên bảo vệ và loài thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IB. Danh mục được lập theo tên khoa học là chính thức, tên tiếng Việt chỉ mang tính tham khảo.
Gà lôi trắng có tên khoa học là Lophura nycthemera đã được chuyển mục IIB theo thông tư 27 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ảnh: Thùy Linh/Báo Lao Động
1. Nội dung danh mục
Danh mục bao trùm hàng trăm loài từ cá sấu, rùa, chim quý, thú linh trưởng, thú ăn thịt, động vật biển… cho tới giống lợn, gà sao, vịt xiêm đặc hữu.
|
TT |
Tên Tiếng Việt |
Tên khoa học |
Loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ |
Loài thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm |
|
1. |
Cá sấu nước lợ (Cá sấu hoa cà) |
Crocodylus porosus |
|
IB |
|
2. |
Cá sấu nước ngọt (Cá sấu xiêm) |
Crocodylus siamensis |
|
IB |
|
3. |
Tắc kè đuôi vàng |
Cnemaspis psychedelica |
X |
IB |
|
|
Họ Thằn lằn cá sấu |
Shinisauridae |
|
|
|
4. |
Thằn lằn cá sấu |
Shinisaurus crocodilurus |
X |
IB |
|
|
Họ Kỳ đà |
Varanidae |
|
|
|
5. |
Kỳ đà vân |
Varanus nebulosus (trước đây là Varanus bengalensis) |
|
IB |
|
6. |
Rắn hổ chúa |
Ophiophagus hannah |
X |
IB |
|
7. |
Rùa đầu to |
Platysternon megacephalum |
X |
IB |
|
8. |
Rùa batagur miền nam |
Batagur affinis |
|
IB |
|
9. |
Rùa hộp bua-rê (Rùa hộp trán vàng miền trung) |
Cuora bourreti |
X |
IB |
|
10. |
Rùa đẹp (Rùa hộp ba vạch) |
Cuora cyclornata (trước đây là Cuora trifasciata) |
X |
IB |
|
11. |
Rùa hộp trán vàng (Rùa hộp trán vàng miền bắc) |
Cuora galbinifrons |
X |
IB |
|
12. |
Rùa hộp việt nam (Rùa hộp trán vàng miền nam) |
Cuora picturata |
X |
IB |
|
13. |
Rùa trung bộ |
Mauremys annamensis |
X |
IB |
|
14. |
Giải khổng lồ |
Pelochelys cantorii |
X |
IB |
|
15. |
Giải sin-hoe (Giải thượng hải) |
Rafetus swinhoei |
X |
IB |
|
16. |
Công |
Pavo muticus |
X |
IB |
|
17. |
Gà so cổ hung |
Arborophila davidi |
X |
IB |
|
18. |
Gà lôi lam mào trắng |
Lophura edwardsi |
X |
IB |
|
19. |
Gà tiền mặt vàng |
Polyplectron bicalcaratum |
X |
IB |
|
20. |
Gà tiền mặt đỏ |
Polyplectron germaini |
X |
IB |
|
21. |
Trĩ sao |
Rheinardia ocellata |
X |
IB |
|
22. |
Gà lôi tía |
Tragopan temminckii |
X |
IB |
|
23. |
Ngan cánh trắng |
Asarcornis scutulata |
X |
IB |
|
24. |
Ô tác |
Houbaropsis bengalensis |
X |
IB |
|
25. |
Bồ câu nicoba |
Caloenas nicobarica |
|
IB |
|
26. |
Chân bơi |
Heliopais personata |
|
IB |
|
27. |
Sếu đầu đỏ |
Grus antigone |
X |
IB |
|
28. |
Rẽ mỏ thìa |
Calidris pygmaea |
X |
IB |
|
29. |
Choắt lớn mỏ vàng |
Tringa guttifer |
X |
IB |
|
30. |
Hạc cổ trắng |
Ciconia episcopus |
X |
IB |
|
31. |
Già đẫy lớn |
Leptoptilos dubius |
|
IB |
|
32. |
Già đẫy nhỏ |
Leptoptilos javanicus |
X |
IB |
|
33. |
Cò lạo xám |
Mycteria cinerea |
|
IB |
|
34. |
Cổ rắn (Điêng điểng) |
Anhinga melanogaster |
|
IB |
|
35. |
Cò thìa |
Platalea minor |
X |
IB |
|
36. |
Quắm cánh xanh (Cò quắm cánh xanh) |
Pseudibis davisoni |
X |
IB |
|
37. |
Quắm lớn (Cò quắm lớn) |
Pseudibis gigantea |
X |
IB |
|
38. |
Cò trắng trung quốc |
Egretta eulophotes |
|
IB |
|
39. |
Vạc hoa |
Gorsachius magnificus |
X |
IB |
|
40. |
Bồ nông chân xám |
Pelecanus philippensis |
X |
IB |
|
41. |
Đại bàng đầu nâu |
Aquila heliaca |
|
IB |
|
42. |
Kền kền ben-gan |
Gyps bengalensis |
|
IB |
|
43. |
Ó tai |
Sarcogyps calvus |
|
IB |
|
44. |
Diều hoa miến điện |
Spilornis cheela |
|
IB |
|
45. |
Niệc cổ hung |
Aceros nipalensis |
X |
IB |
|
46. |
Niệc mỏ vằn |
Aceros undulatus |
X |
IB |
|
47. |
Niệc nâu |
Anorrhinus austeni |
|
IB |
|
48. |
Hồng hoàng |
Buceros bicornis |
X |
IB |
|
49. |
Cắt lớn |
Falco peregrinus |
|
IB |
|
50. |
Khướu ngọc linh |
Trochalopteron ngoclinhense |
X |
IB |
|
51. |
Khướu ngực cam |
Garrulax annamensis |
|
IB |
|
52. |
Khướu konkakinh |
Ianthocincla konkakinhensis |
X |
IB |
|
53. |
Mi núi bà |
Laniellus langbianus |
X |
IB |
|
54. |
Khướu đầu đen má xám |
Trochalopteron yersini |
X |
IB |
|
55. |
Sẻ đồng ngực vàng |
Emberiza aureola |
|
IB |
|
56. |
Cu li lớn |
Nycticebus bengalensis |
X |
IB |
|
57. |
Cu li nhỏ |
Xanthonycticebus pygmaeus (Nycticebus pygmaeus) |
X |
IB |
|
58. |
Chà vá chân xám |
Pygathrix cinerea |
X |
IB |
|
59. |
Chà vá chân nâu |
Pygathrix nemaeus |
X |
IB |
|
60. |
Chà vá chân đen |
Pygathrix nigripes |
X |
IB |
|
61. |
Voọc mũi hếch |
Rhinopithecus avunculus |
X |
IB |
|
62. |
Voọc xám |
Trachypithecus crepusculus |
X |
IB |
|
63. |
Voọc mông trắng |
Trachypithecus delacouri |
X |
IB |
|
64. |
Voọc đen má trắng |
Trachypithecus francoisi |
X |
IB |
|
65. |
Voọc bạc đông dương |
Trachypithecus germaini |
X |
IB |
|
66. |
Voọc đen hà tĩnh |
Trachypithecus hatinhensis |
X |
IB |
|
67. |
Voọc bạc trường sơn |
Trachypithecus margarita |
X |
IB |
|
68. |
Voọc cát bà |
Trachypithecus poliocephalus |
X |
IB |
|
69. |
Vượn má vàng trung bộ |
Nomascus annamensis |
X |
IB |
|
70. |
Vượn đen tuyền |
Nomascus concolor |
X |
IB |
|
71. |
Vượn má vàng |
Nomascus gabriellae |
X |
IB |
|
72. |
Vượn đen má trắng |
Nomascus leucogenys |
X |
IB |
|
73. |
Vượn cao vít |
Nomascus nasutus |
X |
IB |
|
74. |
Vượn siki |
Nomascus siki |
X |
IB |
|
75. |
Sói đỏ |
Cuon alpinus |
X |
IB |
|
76. |
Chó rừng |
Canis aureus |
X |
IB |
|
77. |
Cáo lửa |
Vulpes vulpes |
|
IB |
|
78. |
Gấu chó |
Helarctos malayanus |
X |
IB |
|
79. |
Gấu ngựa |
Ursus thibetanus |
X |
IB |
|
80. |
Rái cá vuốt bé |
Aonyx cinerea |
X |
IB |
|
81. |
Rái cá thường |
Lutra lutra |
X |
IB |
|
82. |
Rái cá lông mũi |
Lutra sumatrana |
X |
IB |
|
83. |
Rái cá lông mượt |
Lutrogale perspicillata |
X |
IB |
|
84. |
Cầy mực |
Arctictis binturong |
X |
IB |
|
85. |
Cầy vằn |
Chrotogale owstoni |
X |
IB |
|
86. |
Cầy gấm |
Prionodon pardicolor |
X |
IB |
|
87. |
Cầy giông đốm lớn |
Viverra megaspila |
X |
IB |
|
88. |
Báo lửa |
Catopuma temminckii |
X |
IB |
|
89. |
Báo gấm |
Neofelis nebulosa |
X |
IB |
|
90. |
Báo hoa mai |
Panthera pardus |
X |
IB |
|
91. |
Hổ |
Panthera tigris |
X |
IB |
|
92. |
Mèo gấm |
Pardofelis marmorata |
X |
IB |
|
93. |
Mèo cá |
Prionailurus viverrinus |
X |
IB |
|
94. |
Voi châu á |
Elephas maximus |
X |
IB |
|
95. |
Tê giác một sừng |
Rhinoceros sondaicus |
X |
IB |
|
96. |
Cheo cheo việt nam |
Tragulus versicolor |
X |
IB |
|
97. |
Hươu vàng |
Axis porcinus |
X |
IB |
|
98. |
Hươu xạ |
Moschus berezovskii |
X |
IB |
|
99. |
Mang roosevelt |
Muntiacus rooseveltorum |
X |
IB |
|
100. |
Mang trường sơn |
Muntiacus truongsonensis |
X |
IB |
|
101. |
Mang lớn |
Muntiacus vuquangensis |
X |
IB |
|
102. |
Nai cà tong |
Rucervus eldii |
X |
IB |
|
103. |
Bò tót |
Bos gaurus |
X |
IB |
|
104. |
Bò rừng |
Bos javanicus |
X |
IB |
|
105. |
Sơn dương |
Capricornis milneedwardsii |
X |
IB |
|
106. |
Sao la |
Pseudoryx nghetinhensis |
X |
IB |
|
107. |
Tê tê java |
Manis javanica |
X |
IB |
|
108. |
Tê tê vàng |
Manis pentadactyla |
X |
IB |
|
109. |
Thỏ vằn |
Nesolagus timminsi |
X |
IB |
|
110. |
Cá heo trắng trung hoa |
Sousa chinensis |
X |
|
|
111. |
Bò biển |
Dugong dugon |
X |
|
|
112. |
Rùa biển đầu to (Quản đồng) |
Caretta caretta |
X |
|
|
113. |
Vích |
Chelonia mydas |
X |
|
|
114. |
Đồi mồi |
Eretmochelys imbricata |
X |
|
|
115. |
Đồi mồi dứa |
Lepidochelys olivacea |
X |
|
|
116. |
Rùa da |
Dermochelys coriacea |
X |
|
|
|
Loài Lợn |
Sus scrofa |
|
|
|
1. |
Giống lợn ỉ |
Sus scrofa |
X |
|
|
2. |
Giống lợn ba xuyên |
Sus scrofa |
X |
|
|
3. |
Giống lợn hung |
Sus scrofa |
X |
|
|
4. |
Giống lợn mường lay |
Sus scrofa |
X |
|
|
|
Loài Gà sao |
Helmeted |
|
|
|
5. |
Giống gà sao vàng |
Numida meleagris |
X |
|
|
|
Loài Vịt xiêm |
Cairina moschata |
|
|
|
6. |
Giống ngan sen |
Cairina moschata |
X |
|
Mục tiêu và phạm vi áp dụng
Thông tư 27/2025/TT-BNNMT nhằm:
-
Bảo vệ nguồn gen quý hiếm, ngăn chặn tình trạng săn bắt, buôn bán trái phép.
-
Quản lý việc nuôi, gây giống, kinh doanh hợp pháp các loài động vật rừng thông thường.
-
Thực thi nghiêm túc Công ước CITES mà Việt Nam là thành viên.
Quy định áp dụng với cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc bảo tồn, nuôi, kinh doanh, vận chuyển, xuất – nhập khẩu loài thuộc danh mục.
Chế tài xử lý vi phạm
Theo Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung 2017 và 2025), hành vi vi phạm quy định về bảo vệ động vật thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ hoặc Nhóm IB sẽ bị xử lý nghiêm khắc:
-
Phạt tiền: từ 1 tỷ đến 4 tỷ đồng (đối với pháp nhân thương mại) hoặc từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng (đối với cá nhân).
-
Phạt tù: từ 1 năm đến tối đa 15 năm, tùy tính chất, mức độ vi phạm và hậu quả.
-
Hình phạt bổ sung: cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; tịch thu tang vật, phương tiện.
Ngoài xử lý hình sự, hành vi săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép các loài trong danh mục còn bị xử phạt hành chính, tịch thu tang vật và buộc thả lại môi trường tự nhiên nếu còn sống.
4. Khuyến nghị cho người dân và tổ chức
-
Tuyệt đối không săn bắt, nuôi nhốt, vận chuyển, buôn bán loài thuộc danh mục nếu chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép.
-
Khi phát hiện trường hợp vi phạm, cần báo ngay cho kiểm lâm hoặc công an môi trường.
-
Đối với các hộ nuôi động vật rừng thông thường, phải đăng ký và tuân thủ quy trình quản lý theo Thông tư mới.
-
Các cơ sở du lịch sinh thái, bảo tàng, vườn thú cần rà soát danh mục để bảo đảm không vi phạm.
