Vì sao bà Trương Mỹ Lan được giảm án tù chung thân xuống 20 năm tù ở tội lừa đảo?

Theo báo Dân trí, sáng 21/4, TAND Cấp cao tại TPHCM đưa ra phán quyết phúc thẩm đối với vụ án Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới (giai đoạn 2).

HĐXX tuyên giảm án cho bị cáo Lan từ tù chung thân xuống 20 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; giữ nguyên hình phạt 12 năm tù về tội Rửa tiền và 8 năm tù tội Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới.

Tuy nhiên, tổng hợp với mức án tử hình (đã có hiệu lực pháp luật) tại giai đoạn một của vụ án, bà Trương Mỹ Lan phải chấp hành hình phạt chung là tử hình.

Theo HĐXX, trong vụ án này, bị cáo Trương Mỹ Lan (Chủ tịch HĐQT Vạn Thịnh Phát) có vai trò chủ yếu trong cả 3 tội danh, những đồng phạm còn lại giúp sức cho bà chủ Vạn Thịnh Phát thực hiện hành vi phạm tội.

Tòa phúc thẩm xác định bản án đối với bị cáo Trương Mỹ Lan và các đồng phạm là đúng người, đúng tội, không oan sai.

Với tội danh Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, bị cáo Trương Mỹ Lan - người nắm giữ phần lớn cổ phần tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và Ngân hàng SCB - đã đồng ý với đề xuất phát hành trái phiếu để xử lý khó khăn tài chính cho SCB. Bà Lan tổ chức họp với lãnh đạo chủ chốt của Vạn Thịnh Phát và SCB, thống nhất phát hành trái phiếu thông qua 4 công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát (An Đông, Sunny World, Quang Thuận, Setra), đồng thời huy động 5 công ty khác đứng tên mua sơ cấp nhằm tạo dòng tiền khống.

Nhóm bị cáo thuê người lập khống chứng từ, thực hiện các giao dịch giả (nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản), hạch toán khống để hợp thức dòng tiền ảo gần 31.000 tỷ đồng. Số tiền này được sử dụng để mua gần 309 triệu trái phiếu, hợp thức hóa tư cách trái chủ sơ cấp. Sau đó, bà Lan và các đồng phạm bán 25 gói trái phiếu khống cho hơn 35.800 nhà đầu tư.

HĐXX xác định bị cáo Lan giữ vai trò chủ mưu, chỉ đạo cấp dưới thực hiện hàng loạt hành vi gian dối, tạo dòng tiền ảo, che giấu nguồn gốc tài sản, sử dụng vào mục đích cá nhân. Việc lừa đảo hoàn tất khi các trái chủ không còn quyền kiểm soát tài sản.

Tại phiên phúc thẩm, bà Lan và luật sư cho rằng bị cáo không có ý thức chiếm đoạt tài sản. Tuy nhiên, căn cứ hồ sơ và diễn biến tại tòa, HĐXX bác bỏ lập luận này, khẳng định bị cáo có vai trò tổ chức, quyết định toàn bộ quy trình phát hành trái phiếu.

Sau khi chiếm đoạt, các bị cáo tiếp tục dùng nhiều thủ đoạn rút tiền mặt, chuyển khoản lòng vòng, phân phối trái phiếu qua hàng trăm nghìn người dân nhằm hợp thức hóa quy trình.

Đối với tội danh Rửa tiền, từ năm 2018 đến 2022, bà Lan chỉ đạo thuộc cấp chuyển hơn 415.000 tỷ đồng - số tiền tham ô từ SCB (giai đoạn 1) - ra khỏi hệ thống SCB, rút tiền mặt hoặc chuyển cho các cá nhân, pháp nhân nhằm che giấu nguồn gốc và tránh bị phát hiện. Cộng với số tiền chiếm đoạt từ phát hành trái phiếu, tổng số tiền rửa lên đến hơn 445.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, bà Lan và đồng phạm còn bị xác định đã vận chuyển trái phép hơn 4,5 tỷ USD (tương đương hơn 106.000 tỷ đồng) qua biên giới.

Tòa sơ thẩm tuyên phạt bà Lan mức án tù chung thân về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Rửa tiền và Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới là phù hợp. Tuy nhiên, tại tòa phúc thẩm, HĐXX nhận được báo cáo của Cục Thi hành án dân sự TPHCM.

Theo đó, tính đến ngày 31/3, cơ quan chức năng đã thu hơn 8.600 tỷ đồng. Đồng thời, các cá nhân, tổ chức phải trả cho bà Lan hơn 21.000 tỷ đồng.

HĐXX xác định số tiền đã thu hồi và dự kiến thu hồi rất lớn, đây được xem là tình tiết mới. Bên cạnh đó, bà Lan có nhiều tình tiết giảm nhẹ, đã ăn năn hối cải, thể hiện thái độ mong muốn khắc phục hậu quả nên tòa xét thấy cần giảm nhẹ hình phạt tù chung thân xuống tù có thời hạn cho bị cáo.

Theo báo Tuổi trẻ online, xét các nội dung kháng cáo của bà Trương Mỹ Lan, hội đồng xét xử cho rằng quy trình như chạy dòng tiền khống, lập các hợp đồng kinh tế khống, lập, ký khống các chứng từ giao dịch và hạch toán khống giao dịch trên hệ thống Ngân hàng SCB… đã thể hiện rất rõ hành vi gian dối của các bị cáo trong việc phân phối trái phiếu nhằm chiếm đoạt tiền của trái chủ.

Do đó quan điểm của bị cáo Trương Mỹ Lan và các luật sư cho rằng bị cáo không ý thức chiếm đoạt là không có căn cứ.

Bà Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo các cá nhân thuộc Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát chuyển tiền ra khỏi hệ thống Ngân hàng SCB hoặc cho cá nhân, pháp nhân rút tiền mặt ra khỏi tài khoản nhằm cắt đứt dòng tiền để che giấu, hợp thức nguồn gốc bất hợp pháp số tiền 445.748 tỉ đồng.

Đây là số tiền có được từ việc phát hành trái phiếu và hành vi tham ô tài sản đã được xét xử trong giai đoạn 1. Căn cứ nghị quyết số 03 ngày 24-5-2019 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thì hành vi sử dụng tiền từ nguồn tiền do phạm tội mà có vào hoạt động kinh doanh và hoạt động khác là hành vi khách quan của tội "rửa tiền".

Về tội danh "vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới", bà Trương Mỹ Lan không vận chuyển cơ học nhưng đã lợi dụng nghiệp vụ thanh toán quốc tế, lập các hợp đồng khống để chuyển tiền ra nước ngoài và nhận tiền từ nước ngoài với tổng số tiền hơn 4,5 tỉ USD.

Do đó hội đồng xét xử không chấp nhận quan điểm kháng cáo của bà Trương Mỹ Lan liên quan tội "rửa tiền" và "vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới".

Về kháng cáo xin miễn án phí, hội đồng xét xử cho rằng bà Trương Mỹ Lan không đủ điều kiện được miễn án phí nên không chấp nhận.

VnExpress thông tin thêm, Tòa xác định, bà Lan là người giữ vai trò chính trong cả 3 tội danh. Những đồng phạm còn lại giúp sức cho bị cáo thực hiện hành vi phạm tội. Bản án sơ thẩm xử phạt bị cáo và đồng phạm là đúng người, đúng tội, không oan sai.

Theo HĐXX, hồ sơ vụ án và kết qủa thẩm vấn có căn cứ xác định, bà Lan nắm giữ phần lớn cổ phần của tập đoàn Vạn Thịnh Phát và SCB. Nhằm xử lý khó khăn về tài chính cho SBC, bị cáo đã họp với các lãnh đạo chủ chốt của Vạn Thịnh Phát và SCB đưa ra chủ trương phát hành trái phiếu thông qua 4 công ty thuộc Vạn Thịnh Phát (An Đông, Sunny World, Quang Thuận và Setra); đồng thời chọn 5 công ty khác thuộc hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát ký hợp đồng mua sơ cấp số trái phiếu của 4 công ty trên và Công ty cổ phần đầu tư Sai Gon Peninsula (đối tác) để lên phương án tạo dòng tiền khống tại SCB, hợp thức tư cách trái chủ sơ cấp.

Các cá nhân được thuê lập, ký khống các chứng từ giao dịch (nộp, rút tiền mặt, chuyển khoản) và hạch toán khống giao dịch trên hệ thống SCB trong cùng một ngày, nhằm tạo nguồn tiền 30.869 tỷ đồng cho các trái chủ sơ cấp chuyển tiền cho 4 công ty phát hành để mua gần 309 triệu trái phiếu. Sau khi hợp pháp hóa tư cách trái chủ sơ cấp, bà Lan và đồng phạm hoàn thành việc tạo lập 25 gói trái phiếu khống và bán cho 35.824 nhà đầu tư thứ cấp.

HĐXX xác định, quá trình phát hành trái phiếu có sự tham gia của nhiều cá nhân thuộc Vạn Thịnh Phát và SCB phối hợp triển khai. Sau đó, SCB có hàng loạt hoạt động dụ dỗ người mua trái phiếu (phần lớn là người gửi tiền ở SCB). Các bị cáo sử dụng thủ đoạn gian dối từ việc lựa chọn các công ty phát hành, các công ty mua sơ cấp đến việc xử lý dòng tiền khống và dẫn dụ khách hàng mua trái phiếu. Như vậy, tội phạm hoàn thành từ thời điểm tiền của bị hại đã chuyển vào SCB.

Sau khi chiếm đoạt, các bị cáo đã thực hiện tiếp nhiều thủ đoạn gian dối để rút tiền mặt, che giấu dòng tiền sử dụng vào nhiều mục đích không đúng với phương án phát hành. Các bị cáo đã xây dựng một quy trình từ việc lựa chọn công ty phát hành, ký các hợp đồng khống, chạy dòng tiền khống, bán cho các công ty sơ cấp, phân phối cho hàng trăm nghìn người dân. Quy trình này thể hiện ý thức chiếm đoạt có từ trước khi thực hiện hành vi.

Hồ sơ vụ án còn thể hiện từ 1/1/2018 đến 7/10/2022, bà Lan nhằm che giấu nguồn gốc và hợp thức số tiền hơn 415.000 tỷ tham ô của SCB (ở giai đoạn một vụ án), đã chỉ đạo các thuộc cấp thực hiện nhiều thủ đoạn chuyển tiền ra khỏi hệ thống SCB; hoặc chuyển khoản cho cá nhân, pháp nhân rút tiền mặt ra khỏi tài khoản. Hành vi này nhằm tránh việc các cơ quan chức năng phát hiện, truy vết dòng tiền. Cùng với số tiền lừa đảo chiếm đoạt của các trái chủ (hơn 30.000 tỷ đồng), bà Lan và đồng phạm đã thực hiện hành vi Rửa tiền tổng cộng 445.747 tỷ đồng.

Ngoài ra, trong vòng 10 năm (từ 27/10/2012 đến 7/10/2022) đã có 21 công ty thuộc tập đoàn Vạn Thịnh Phát thực hiện 78 giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài trái quy định với tổng số tiền hơn 1,5 tỷ USD. 21 công ty thuộc Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã nhận tiền từ nước ngoài chuyển về trái quy định, với 152 giao dịch (tổng cộng hơn 3 tỷ USD). Như vậy, bà Lan và đồng phạm đã Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới hơn 4,5 tỷ USD.

Sau phiên xử sơ thẩm, Tòa Cấp cao nhận được thông báo của Cục thi hành án thông báo về việc đã thu hồi được hơn 8.600 tỷ đồng từ giai đoạn một của vụ án. Đây là số tiền rất lớn, ngoài ra còn có khả năng thu hồi được số tiền 15.000 tỷ đồng trong thời gian sắp tới.

Các khoản tiền này chưa bao gồm số cổ phần, cổ phiếu và các khoản tiền các tổ chức, cá nhân khác phải hoàn trả cho bà Lan là 21.000 tỷ đồng. Theo bản án sơ thẩm giai đoạn một của vụ án, tòa xác định, số tiền thu hồi được của cả 2 giai đoạn được ưu tiên dùng để thi hành án khắc phục hậu quả cho các trái chủ. Do đó, số tiền bà Lan có khả năng khắc phục thiện hại cho các bị hại là rất lớn.

Ngoài ra, bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ khác, ăn năn hối cải, tha thiết dùng nhiều tài sản khác để khắc phục thiệt hại... Do đó, tòa chấp nhận giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo từ chung thân xuống hình phạt tù có thời hạn để thể hiện tính nhân văn của pháp luật.