Các nhà khoa học đã gióng lên hồi chuông cảnh báo sau khi một nghiên cứu phát hiện bộ não con người chứa khoảng một thìa cà phê nhựa. Nồng độ vi nhựa và nano nhựa (MNPs) được ghi nhận cao hơn từ 3 đến 5 lần trong não của những người mắc chứng mất trí nhớ.
Một bài báo đăng trên tạp chí Brain Medicine mô tả phát hiện này là “đáng báo động”, đặc biệt liên quan đến các bệnh nhân mất trí nhớ. Bài báo cũng lưu ý rằng, dù việc tránh hoàn toàn việc tiêu thụ nhựa là gần như bất khả thi, vẫn có những biện pháp để giảm thiểu rủi ro.
Nhiều nghiên cứu trong những năm gần đây đã nhấn mạnh nguy cơ ngày càng gia tăng từ việc tiêu thụ nhựa. Điều này bao gồm tác động của vi nhựa đối với phổi, khả năng sinh sản và tình trạng viêm trong cơ thể.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Medicine phát hiện rằng mức độ vi nhựa trong não cao hơn đáng kể so với các cơ quan khác như gan và thận. Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy những người tham gia nghiên cứu được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ có lượng vi nhựa trong não cao gấp 10 lần so với những người không mắc bệnh.
Nhựa được tìm thấy trong não người
Nghiên cứu kết luận rằng bộ não con người chứa khoảng một thìa cà phê vi nhựa và nano nhựa. Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng những hạt vi nhựa này có kích thước nhỏ hơn (<200 nm) và phổ biến nhất là polyethylene, theo báo cáo của Surrey Live.
Giáo sư Tamara Galloway, chuyên gia về độc học sinh thái tại Đại học Exeter, bình luận về nghiên cứu: “Vi nhựa là hệ quả tất yếu của cuộc sống hiện đại, hiện diện trong không khí, nước và thực phẩm, nên không ngạc nhiên khi hầu hết mọi người đều có vi nhựa trong cơ thể. Điều chúng ta chưa biết là tác động của nó đối với sức khỏe con người.”
Bà giải thích thêm: “Có hai điểm nổi bật từ nghiên cứu này. Thứ nhất, không có mối liên hệ giữa độ tuổi của các đối tượng và lượng vi nhựa trong mẫu não. Điều này quan trọng vì nó cho thấy vi nhựa không tích tụ liên tục trong mô não theo tuổi tác.”
Chuyên gia độc học sinh thái cũng lưu ý: “Điểm thứ hai đáng chú ý là mức độ ô nhiễm tăng theo thời gian, với lượng vi nhựa trong mẫu não tăng 50% trong 8 năm qua, phản ánh sự gia tăng sản xuất và sử dụng nhựa trong cùng khoảng thời gian. Điều này rất quan trọng vì nó cho thấy nếu chúng ta giảm ô nhiễm môi trường từ vi nhựa, mức độ phơi nhiễm của con người cũng sẽ giảm, tạo động lực mạnh mẽ để tập trung vào các giải pháp giảm phơi nhiễm.”
Vấn đề với nhựa là gì?
Về vấn đề nhựa, cần hiểu rằng nhựa không phân hủy sinh học mà phân rã thành các mảnh nhỏ hơn gọi là vi nhựa. Những hạt này bị động vật tiêu thụ và cuối cùng đi vào chuỗi thức ăn.
Vi nhựa cũng xâm nhập vào cơ thể chúng ta qua nước đóng chai. Một nghiên cứu khoa học còn phát hiện ngay cả túi trà cũng chứa những hạt nhỏ này.
Các chuyên gia viết trên Brain Medicine nhận định: “Với sự hiện diện phổ biến của vi nhựa trong môi trường, việc loại bỏ hoàn toàn phơi nhiễm là không thực tế. Một cách tiếp cận khả thi hơn là giảm các nguồn tiêu thụ vi nhựa lớn nhất.”
Vậy chúng ta có thể làm gì?
Dù tránh hoàn toàn vi nhựa là điều gần như không thể, vẫn có những biện pháp để giảm thiểu rủi ro.
- Nước
Nghiên cứu đăng trên tạp chí Environmental Science and Technology xác định nước đóng chai là nguồn vi nhựa lớn thứ hai, sau không khí chúng ta hít thở. Hải sản xếp thứ ba, với ba nguồn này chiếm “phần lớn lượng vi nhựa tiêu thụ”.
Các nhà nghiên cứu tin rằng chuyển từ nước đóng chai sang nước máy có thể giảm lượng vi nhựa tiêu thụ từ 90.000 hạt mỗi năm xuống còn 4.000 hạt. Con số cao hơn áp dụng cho những người chỉ uống nước đóng chai, còn con số thấp hơn dành cho người chỉ dùng nước máy, nhưng hầu hết mọi người nằm ở mức trung gian.
- Túi trà
Một nghiên cứu khác trên cùng tạp chí đã xem xét việc sử dụng túi trà. Trước đây túi trà được làm từ giấy, nhưng nhiều nhà sản xuất hiện đã chuyển sang dùng nhựa.
Các nhà khoa học phát hiện việc ngâm một túi trà trong nước 95 độ C giải phóng 14 tỷ hạt vi nhựa vào đồ uống. Những người yêu trà có thể tìm hiểu xem thương hiệu nào vẫn sử dụng giấy cho túi trà.
Yorkshire Tea là một thương hiệu đã chú ý đến vấn đề này, thông báo: “Túi trà trong tất cả các hộp Yorkshire Tea thông thường tại Anh giờ đây được làm từ nguyên liệu thực vật. Phần lớn túi được làm từ sợi tự nhiên như bột gỗ, và phần niêm phong sử dụng PLA – một loại nhựa sinh học có thể phân hủy công nghiệp, thân thiện hơn với môi trường khi được xử lý đúng cách.”
- Hâm nóng hoặc bảo quản thực phẩm
Khi nói đến việc hâm nóng hoặc bảo quản thực phẩm, nhóm Brain Medicine gợi ý có thể thực hiện một số điều chỉnh ngay trong căn bếp. Họ tập trung vào mức độ BPA – một hóa chất thường thấy trong nhựa, được giải phóng khi nhựa phân hủy.
Họ khuyến nghị: “Ngừng hâm nóng thức ăn trong đồ nhựa có thể là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm tiêu thụ vi nhựa.” “Việc bảo quản thực phẩm cũng có thể góp phần vào phơi nhiễm vi nhựa.”
“Một thử nghiệm ngẫu nhiên về thực phẩm đóng hộp cho thấy mức bisphenol A (BPA) trong nước tiểu tăng hơn 1.000% sau 5 ngày tiêu thụ súp đóng hộp hàng ngày. Điều này cho thấy việc hạn chế thực phẩm đóng hộp và chọn các sản phẩm không dùng nhựa hoặc không chứa BPA có thể giảm phơi nhiễm hiệu quả. Thời gian và tác động sức khỏe của các đợt tăng BPA vẫn chưa rõ ràng, cần nghiên cứu thêm.”
Bài báo cũng khuyên tránh dùng nhựa và chọn hộp thủy tinh hoặc thép không gỉ để giảm lượng tiêu thụ. Nó bổ sung: “Hâm nóng thức ăn trong hộp nhựa, đặc biệt trong lò vi sóng, có thể giải phóng lượng vi nhựa và nano nhựa khổng lồ – lên đến 4,22 triệu và 2,11 tỷ hạt trên mỗi cm vuông chỉ trong 3 phút.”
“Ngay cả việc bảo quản lâu dài ở nhiệt độ phòng hoặc trong tủ lạnh cũng dẫn đến sự rò rỉ nhựa đáng kể. Những loại nhựa này có tiềm năng gây độc, với các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy đến 77% tế bào thận người chết sau khi phơi nhiễm kéo dài.”
- Thực phẩm chế biến
Khi nói đến thực phẩm chế biến, sự khác biệt rất rõ rệt. Báo cáo của Brain Medicine ghi nhận: “Thực phẩm chế biến sẵn như chả gà chứa vi nhựa nhiều gấp 30 lần mỗi gram so với ức gà, cho thấy tác động của quá trình chế biến công nghiệp, thường sử dụng nhựa ở một giai đoạn nào đó.”
