Tuổi thơ bủa vây trong ma túy và bóng tối gia đình
Robert Downey Jr. sinh năm 1965 tại Greenwich Village (New York), trong một gia đình nghệ thuật đặc biệt. Cha ông, Robert Downey Sr., là đạo diễn phim độc lập, nổi bật trong dòng phim phản văn hóa ngầm những năm 1960 – 1970. Mẹ ông, nữ diễn viên Elsie Downey, lại phải vật lộn với chứng nghiện rượu.
Không giống như tuổi thơ bình thường, căn nhà của Robert luôn đầy ắp ma túy. Cha ông nhiều lần dùng ma túy trước mặt con, thậm chí khi Robert mới 6 tuổi đã cho con thử rượu vang và cần sa. Đến 8 tuổi, Robert đã nghiện. Trong một cuộc phỏng vấn, ông từng nói: “Khi bố tôi và tôi cùng sử dụng ma túy, tôi nghĩ đó là cách ông ấy thể hiện tình yêu”.
Robert sớm bước vào con đường nghệ thuật khi mới 5 tuổi, xuất hiện trong bộ phim Pound (1970) của cha. Tuy nhiên, sau khi cha mẹ ly hôn năm 1978, tuổi thơ của ông càng thêm chông chênh. Robert chuyển đến California sống với cha, sớm tiếp xúc với thế giới nghệ sĩ trẻ nổi loạn.
Robert bỏ học từ năm 16 tuổi để theo đuổi diễn xuất. Ông nhanh chóng hòa nhập với nhóm bạn diễn viên trẻ tài năng được mệnh danh là “Brat Pack” như Rob Lowe, Emilio Estevez, Demi Moore.
Năm 1985, Robert tham gia chương trình Saturday Night Live. Dù mùa diễn đó không thành công, ông vẫn gây chú ý và có nhiều cơ hội trong điện ảnh. Vai diễn trong Less Than Zero (1987), vào vai một con nghiện, đã đưa tên tuổi Robert lên hàng ngôi sao. Trớ trêu thay, nhân vật trên màn ảnh lại phản chiếu chính con người ông ngoài đời.
Trong suốt thập niên 1990, Robert vừa gặt hái thành công vừa chìm trong nghiện ngập. Ông từng được đề cử Oscar và giành BAFTA với vai chính trong Chaplin (1992). Nhưng song song, ông trở thành gương mặt quen thuộc của cảnh sát Los Angeles.
Cuộc đời Robert nhanh chóng trượt dài. Ông nghiện heroin, cocaine, rượu mạnh, thường xuyên bị bắt vì tàng trữ và lái xe trong tình trạng phê thuốc.
-
Năm 1996, Robert bị bắt với heroin, cocaine, crack cùng một khẩu súng. Chỉ vài tuần sau, ông trong tình trạng ngáo đã lạc vào nhà hàng xóm và ngủ quên trên giường người ta.
-
Năm 1997, ông vi phạm quản chế nhiều lần, bị kết án 6 tháng tù.
-
Năm 1999, tiếp tục vi phạm xét nghiệm ma túy, Robert bị tuyên án gần 3 năm tại nhà tù Corcoran, trở thành “tù nhân số P50522”.
Thời điểm này, Robert được công chúng gắn mác “thiên tài hủy hoại chính mình”. Báo chí Hollywood vừa thương tiếc, vừa chán nản với một tài tử trẻ giàu tiềm năng nhưng không thoát khỏi vòng xoáy ma túy.
Trong khi các vai diễn vẫn đến với ông, sự nghiện ngập khiến Robert mất hết niềm tin từ các nhà sản xuất. Năm 2001, ông bị bắt khi lang thang chân đất trên phố Culver City vì nghi ngờ sử dụng ma túy. Sự việc này khiến ông bị sa thải khỏi series ăn khách Ally McBeal.
Tài chính kiệt quệ, Robert từng rơi vào cảnh vô gia cư. Tình cảm cũng không suôn sẻ: mối tình kéo dài nhiều năm với ngôi sao của "Sex and the City" Sarah Jessica Parker tan vỡ chỉ vì anh không thể bỏ ma túy. Bạn bè như Sean Penn nhiều lần can thiệp, thậm chí đưa anh vào trung tâm cai nghiện, nhưng đều thất bại.
Ánh sáng từ tình yêu và sự "tái sinh" cùng Iron Man
Năm 2003, Robert gặp Susan Levin, nhà sản xuất phim Gothika. Susan vốn dè dặt, thậm chí “không mấy hứng thú” khi lần đầu tiếp xúc với Robert. Nhưng cô đã mở lòng, đặt ra điều kiện: hoặc bỏ ma túy, hoặc mất cô.
Đây chính là bước ngoặt lớn nhất đời Robert. Ông chọn tình yêu và nghiêm túc cai nghiện. Năm 2005, cả hai kết hôn, xây dựng tổ ấm bền vững đến nay. Robert từng thừa nhận: “Susan đã biến tôi từ một con thú cưng hoang dại thành một con người biết yêu thương trở lại”.
Cùng lúc đó, Mel Gibson, bạn thân, đã đứng ra bảo lãnh bảo hiểm để Robert được tham gia The Singing Detective (2003). Đây là tấm vé trở lại Hollywood.
Tuy được quay lại phim trường, Robert vẫn chưa thể lấy lại vị thế. Mọi thứ chỉ thay đổi năm 2007, khi đạo diễn Jon Favreau kiên quyết chọn Robert cho vai Tony Stark trong Iron Man (2008).
Marvel ban đầu phản đối dữ dội vì quá khứ tai tiếng của Robert, nhưng Favreau nhìn thấy ở ông sự đồng cảm hoàn hảo với nhân vật, một thiên tài giàu có, kiêu ngạo nhưng từng lạc lối. Cuối cùng, Marvel chấp nhận, dù trả mức thù lao rất thấp và giám sát chặt chẽ.
Kết quả, Iron Man (2008) đại thắng, thu về hơn 100 triệu USD ngay tuần đầu công chiếu, mở màn cho Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU) trị giá hàng tỷ USD. Từ “kẻ bị Hollywood ruồng bỏ”, Robert vươn lên thành ngôi sao toàn cầu, gắn liền với hình tượng Tony Stark – Người Sắt.
Thành công nối tiếp với Sherlock Holmes, The Avengers, Endgame… đưa Robert vào danh sách những diễn viên có cát-sê cao nhất Hollywood.
Năm 2023, ông gây bất ngờ khi vào vai Lewis Strauss, nhân vật phản diện gai góc trong Oppenheimer của Christopher Nolan. Vai diễn này mang lại cho Robert tượng vàng Oscar Nam phụ xuất sắc nhất năm 2024, khép lại hành trình chuộc lỗi sau hơn 25 năm tỉnh táo.
Trong bài phát biểu nhận giải, ông xúc động tri ân vợ: “Susan đã cứu rỗi tôi, yêu thương tôi khi không ai còn tin tưởng. Đó là lý do tôi có mặt ở đây hôm nay”.
Hành trình của Robert Downey Jr. không chỉ là câu chuyện nghệ thuật, mà còn là bài học về nghị lực và sự chuộc lỗi. Từ một đứa trẻ bị ma túy bủa vây, một thanh niên sa ngã, một tù nhân mang số P50522, Robert đã lột xác trở thành một trong những gương mặt biểu tượng nhất Hollywood.
Ông từng nói: “Bộ giáp Người Sắt không chỉ để đánh lạc hướng. Nó là cái kén, và giờ tôi đã thoát khỏi nó để trở thành một con người khác”.
Sự trở lại của Robert là minh chứng sống động rằng: quá khứ đen tối không định nghĩa cả cuộc đời. Điều quan trọng là nghị lực đứng dậy, và tìm được những người đồng hành đúng lúc.
